Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Blaðsíða 72

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
V 51 Interleukin (IL) 12 getur ekki eitt og sér stuðlað að
tjáningu á húðsæknisameindinni cutaneous lymphocyte
associated antigen
Hekla Sigmundsdóttir, Jóhann E. Guðjónsson, Helgi Valdimarsson
Ónæmisfræðideild Landspítalans
lielgiv@landspitali.is
Inngangur: Sýnt hefur verið fram á að ofurvakar (superantigen) bakt-
eria geta örvað tjáningu á sameindinni cutaneous lymphocyte associ-
ated antigen (CLA), sem beinir T-eitilfrumum út í húð. Þessi tjáning
var sögð háð framleiðslu á IL-12. Þetta gæti skýrt tengsl á milli sýkinga
af völdum streptókokka og sóra. Við gátum ekki fengið fram aukna
CLA-tjáningu með ofurvaka frá streptókokkum (SpeC) en við notuð-
um ræktunarvökva með mannasermi (HS) en ekki sermi frá kálfum
(FCS) eins og gert hafði verið í fyrri rannsókn. Markmið rannsóknar
okkar var að bera saman áhrif ofurvaka á CLA-tjáningu eitilfrumna í
ræktum með HS eða FCS og áhrif IL-12 á þessa tjáningu.
Efniviöur «g aðferðir: Eitilfrumur úr heilbrigðum einstaklingum
voru litaðar með mótefnum gegn ýmsum yfirborðssameindum og
greindar í flæðifrumusjá fyrir og eftir ræsingu með SpeC. Frumu-
fjölgun var metin með upptöku á geislamerktu thymidine.
Niðurstööur: Eitilfrumur ræktaðar í tvo daga í nærveru FCS sýndu
aukna tjáningu á CLA þótt að ekkert SpeC væri til staðar. Þessa
aukningu var hægt að hindra með mótefnum gegn IL-12. Frekari
aukning varð á CLA-tjáningu T-frumna eftir fjögurra daga ræsingu
með SpeC. Þessi aukning sást hins vegar eingöngu í ræktum með FCS
en ekki með HS. SpeC örvaði hins vegar tjáningu á ICAM-1 og CD25
óháð því hvaða sermi var notað, og það sama gilti um áhrif SpeC á
fjölgun eitilfrumna. Ekki var hægt að auka tjáningu á CLA með því
að bæta IL-12 út í ræktir með HS. Mótefni gegn boðefnunum IL-18
eða TGF-þ höfðu engin áhrif á SpeC-örvaða CLA-tjáningu. Ræsing
með endótoxíninu LPS örvaði tjáningu á CLA í HS, en LPS+SpeC
örvaði CLA-tjáningu ekki umfram það sem LPS gerði eitt og sér.
Alyktanir: Þessar niðurstöður benda til þess að SpeC örvuð CLA-
tjáning sé ekki aðeins háð IL-12 heldur einnig öðrum þætti sem er
til staðar í FCS en ekki HS. Þessi hjálparþáttur er ekki LPS.
V 52 Leit að sjálfsvakaeiningum í sóra
Andrew Johnston, Jóhann E. Guðjónsson, Helgi Valdimarsson
Ónæmisfræðideild Landspílalans
helgiv@landspitali.is
Inngangur: Tengsl sóra við sýkingar í hálsi með Streptococcus pyo-
genes benda til hugsanlegs ónæmisvaka sem gæti ræst T frumurnar
sem safnast í húð og undirhúð í sórablettum. M prótein streptó-
kokka og keratínsameindir í þúð mannsins eiga langa röð sameigin-
lega. Mjög lítið er um keratín 16 (K16) og 17 (K17) í eðlilegri húð
en þau eru yfirtjáð í sórablettum. Þess vegna er hugsanlegt að T
frumur sem voru ræstar með M próteini greini væki á keratínum
vegna sameindahermunar.
Efniviður og aðferðir: í leit að líklegum vakaeiningum voru valdar
9-20 amínósýra peptíðraðir úr K17 með hliðsjón af ætluðum klippi-
setum próteasóma, bindingu við vefjaflokkasameind HLA-Cw6 og
samsvörun við M6 prótein. Einnig voru valin peptíð úr M6 með
samsvörun við K17 peptíð. Einkjarna blóðfrumur voru ræktaðar
með peptíðröðunum og T frumuvirkjun metin með mælingu í
frumuflæðisjá á innanfrumu CD69 og IFN-gamma framleiðslu.
Niðurstöður: Forathugun gaf til kynna að CD8+ T frumur svöruðu
blöndu af peptíðum með skörun á röðum. Blöndur sem áttu líkleg-
ar vakaeiningar sameiginlegar gáfu svipaða svörun. Tíu sjúklingar
með vefjaflokk Cw6 og útbreiddan langvarandi útbrota blettasóra
voru valdir til rannsóknar. Atta sjúklingar sýndu sterka CD8+ T
frumusvörun við einu eða fleiri peptíðum. CD4+ T frumusvaranir
voru mun minni. Þessi peptíð framkölluðu miklu meiri svörun en
óskyld peptíð. Viðmið með vefjaflokk Cw6 en engan sóra sýndu
veika eða enga T frumusvörun gegn M6 peptíðunum og enga svör-
un gegn K17 peptíðum.
Alyktanir: Niðurstöðurnar benda til þess að T frumurnar, sem
safnast fyrir í sórablettum, svari vökum sem eru sameiginlegir milli
M próteina streptókokka og keratíns í mönnum og að CD8+ T
frumur eigi þátt í meinferli sóra.
V 53 Svipgerð frumna í nefslímhúð rottna
Ingibjörg Olafsdóttir1, Jóna Freysdóttir1, Amór VíkingssonLZ, Ingibjörg
Haröardóttir1-1, Auður Antonsdóttir4, Friðrika Harðardóttiri
'Lyfjaþróun hf., 2gigtlækningadeild Landspítala háskólasjúkrahúss, 3læknadeild HÍ,
4Rannsóknastofa í veirufræði Landspítala háskólasjúkrahúsi
fridrika@lyf.is
Inngangur: Fyrslu kynni ónæntiskerfisins af vaka eru oftast í gegn-
um slímhúð. A síðustu árum hefur áhugi beinst að því að nýta sér
þessa náttúrulegu leið vaka inn í líkamann með því að gefa lyf og
bóluefni um nef. Hins vegar hafa fáar grunnrannsóknir verið gerðar
á ónæmissvörum í slímhúð nefs. Þó hefur verið sýnt fram á að
ónæmisaðgerðir í nef eru mjög öflug leið til að vekja almennt ónæm-
issvar. Neftengdur eitilvefur (nasal associated lymphoid tissue,
NALT) er skipulagður eitilvefur í nefgöngum nagdýra sem liggur
ofan á efri góm. Talið er að NALT sé sá staður þar sem ónæmis-
vakning (induction) eigi sér stað sem leiði til ræsingar ónæmiskerf-
isins. Hlutverk nefsins sem ónæmisvakningarstaðs hefur þó lítið
verið skoðað. Eins hafa þær frumur sem taka þátt í ónæmissvörum
í nefslímhúð ekki verið vel skilgreindar né heldur hlutverk þeirra og
samspil í stjórnun ónæmissvars. Aðalmarkmið þessa verkefnis var
að rannsaka ónæmissvör í nefslímhúð í kjölfar sýkingar.
Efniviður og uöferöir: Lewis rottur voru sýktar í nef með RS-
veiru. NALT, hálseitlar og milta voru fjarlægð úr sýktum rottum og
ósýktum rottum til samanburðar. Verið er að skoða svipgerð eitil-
frumna og angafrumna (dendritic cells) úr þessum vefjum með því
að lita frumurnar með flúrmerktum einstofna mótefnum gegn ýms-
um yfirborðssameindum sem eru einkennandi fyrir ákveðna frumu-
hópa og mæla þær í frumuflæðisjá.
Niöurstöður: Hlutfall mismunandi eitilfrumna í ósýktu NALTi er
frábrugðið því sem sést í milta og hálseitlum. Auk þess sýna frum-
niðurstöður mismun á hlutfalli mismunandi eitilfrumna í sýktu og
ósýktu NALTi. Mælingar á svipgerð angafrumna stendur yfir. í
næstu skrefum verða T-frumur og angafrumur einangraðar með
segulkúlumerktum einstofna mótefnum og MACS og frumuboð-
efni sem þessar frumur seyta mæld til að meta það sameindaum-
hverfi sem er til staðar í ónæmissvarinu.
I>akkin Verkefnið er styrkt af Rannís.
72 LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2 0 02/88