Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Blaðsíða 100

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
óna séu ólík í arfberum BRCA2 stökkbreytingar borið saman við
aðra með tilliti til brjóstakrabbameinsáhættu.
V 135 Áhrif extrakta íslenskra Sedum tegunda
á krabbameinsfrumur og malaríusníkil in vitro
Edda Hafstcinsdóttiri, Elín S. Olafsdóttir1, Jerzy Jaroszewski2, Helga Ög-
mundsdóttir3
ÍLyfjafræöidcild HÍ, 2Dept. of Mcdicinal Chemistry, Danish School of Pharmacy,
Kaupmannahöfn, 3Rannsóknarstofa Krabbameinsfélags Islands í sameinda- og
frumulíffræði
elinsol@hi.is
Inngangur: Fjórar tegundir af hnoðrum (Sedum) vaxa Islandi, það
er Sedum acre, S. annuum, S. villosum og S. reflexum og hafa ekki
verið efnagreindar svo vitað sé. Erlendar hnoðrategundir framleiða
mörg efnasambönd, meðal annars alkalóíða. Markmið verkefnisins
var að kanna hvort íslensku hnoðrarnir framleiði alkalóíða og að
kanna áhrif extrakta þeirra á malaríusníkilinn P. falciparum og á
krabbameinsfrumulínuna T-47D in vitro.
Efniviður og aðferðir: Plöntuefni var úrhlutað með petroleum
ether í Soxhlet og með MeOH/CH-,Cl2 (50:50) á hristara. Þunnlags-
greining og framköllun með Dragendorff reagens var notuð til að
kanna hvaða fraktionir innihéldu alkalóíða. Próf á hamlandi áhrif-
um á krabbameinsfrumulínu T-47D in vitro, var framkvæmt með
ljósmælingu (570 nm) eftir Iitun frumnanna með Crystal violet lit.
Antimalaríuvirkni var metin með því að mæla upptöku geislavirks
phenýlalaníns í frumdýrið.
Niðurstöður: TLC af extröktum gáfu til kynna að einungis S. acre
og S. annuum innihéldu alkalóíða. Byggingar þeirra voru ekki skil-
greindar frekar. í frumuprófunum sýndu extraktar S. acre, S. annu-
um og S. villosum einungis litla virkni, en extrakt S. reflexum sýndi
aftur á móti um 50% hamningu strax í minnsta styrk (12,5 pg/ml). í
antimalaríu-prófunum var virkni lítil fyrir S. acre og S. annuum,
heldur meiri fyrir S. villosum en langmest fyrir S. reflexum, sem
sýndi yfir 60% hamningu í minnsta styrk (12,5 pg/ml).
Alyktanir: S. reflexum sýndi langmesta og áhugaverða hamlandi
virkni bæði á malaríusníkilinn og brjóstakrabbameinsfrumur í frumu-
rækt og eru það því ekki alkalóíðarnir sem eru virkir. í undirbúningi
er að rannsaka nánar innihaldsefni S. reflexum til að ákvarða hvaða
efnasamband/efnasambönd það eru, sem eru virk í þessum tveimur
lífvirkniprófunum.
V 136 Vaxtarhindrandi áhrif 5-lípoxygenasa hindra
úr íslenskum fléttum á illkynja frumur in vitro
Sigurdís Huraldsdóttir1^, Ema GuðlaugsdóttirU, Kristín Ingólfsdóttir3, Helga
M. ÖgmundsdóttirU
^Rannsóknarstofa Krabbameinsfélags íslands í sameinda- og frumulíffræði,
2læknadcild og 3lyfjafræðideild HI
sigurdis@hi.is
Inngangur: Á undanförnum árum hafa menn beint sjónum sínum í
auknum mæli að efnum sem hindra virkni lípoxygenasa (LOX) sem
hugsanlegri meðferð gegn krabbameinum. Lípoxygenasar hvata
myndun leukotríena og HETE úr arakídónsýru og eiga sér þrjú ísó-
form en tvö þeirra, 5- og 12-LOX, hafa fundist yfirtjáð í krabba-
meinsfrumum. Markmið þessa verkefnis var að kanna vaxtarhindr-
andi áhrif þriggja 5-LOX hindra úr íslenskum fléttum og eins sér-
tæks 5-LOX hindra á 12 illkynja frumulínur af mismunandi vefja-
uppruna og einnig að kanna tjáningu 5- og 12-LOX í þremur þess-
ara lína.
Efniviður og aðferöir: Tólf illkynja frumulínur voru keyptar hjá
ATCC. Fléttuefnin voru einangruð við lyfjafræðideild; prótólichest-
erínsýra (PA) úr fjallagrösum, lóbarínsýra (LA) úr grábreyskju og
baeomýcesínsýra (BA) úr ormagrösum. Zileuton (Zil) er sértækur
5-LOX hindri. Vaxtarhindrandi verkun var metin með thymidín-
upptöku. Tjáning 5- og 12-LOX var metin með mótefnalitun.
Niðurstöður: PA hafði mest vaxtarhindrandi áhrif með ED50 á
bilinu 2,4-18,1 p-g/ml, LA fylgdi í kjölfarið (ED50=15,2-65,5 p-g/ml)
en verkun BA og Zil var minni (ED50=20->80 p-g/ml). Frumulínur
úr brjósti, blöðruhálskirtli og brisi voru næmastar fyrir PA en ristil-
krabbameinslínan var minnst næm. Tjáning 5- og 12-LOX var mest
í bris- og brjóstakrabbameinslínum en minnst í ristilkrabbameins-
línunni. 5-LOX var staðsett í kjarnahjúp og var háð staðsetningu í
frumuhring. Ennfremur sást 5-LOX í kjarna í brjóstakrabbameins-
línunni.
Ályktanir: PA og LA höfðu meiri vaxtarhindrandi verkun heldur
en BA og Zil og hafa því lfklega einhverja virkni fram yfir 5-LOX
hindrun, hugsanlega 12-LOX hindrun. Tjáning 5-LOX var meiri í
þeim línum sem voru næmar fyrir fléttuefnunum. Auk þess var ens-
ímið staðsett í kjarnahjúp sem bendir til þess að það sé á virku formi.
V 137 Áhrif furanocoumarina úr ætihvönn á vöxt
krabbameinsfrumna úr mönnum
Steinþór Sigurðsson1, Helga Ögmundsdóttir2, Sigríður Jónsdóttir1, Sigmund-
ur Guðbjamasoni
1 Raunvísindastofnun HÍ, 2Rannsóknarstofa Krabbameinsfélags fslands
í sameinda- og frumulíffræði
sts@raunvis.hi.is
Inngangun Furanocoumarin eru, ásamt ilmolíum, talin helstu virkni-
efni í ætihvönn. Þau hafa mikið verið rannsökuð og rannsóknir hafa
aukist á undanförnum árum, meðal annars í sambandi við bælandi
áhrif á vöxt krabbameinsfrumna. í þessari rannsókn var kannað (i)
magn einstakra furanocoumarina í fræjum íslenskrar ætihvannar og
(ii) áhrif tveggja algengra furanocoumarina og furanocoumarinríkrar
jurtaveigar úr ætihvannarfræjum á krabbameinsfrumur úr mönnum.
Efniviður og aðferðin Ætihvannarfræjum var safnað víða um landið.
Imperatorin var einangrað úr ætihvönn, en xanthotoxin keypt frá
Sigma. Magnmælingar voru gerðar með útdrætti og vökvaskilju
(HPLC). Rannsóknir á virkni sýna voru gerðar með því að mæla
áhrif þeirra á fjölgun briskrabbameinsfrumna úr mönnum (PANC)
í rækt, en þá var mæld upptaka á 3H-thýmídín eftir að frumurnar
höfðu vaxið með sýnunum í sólarhring.
Niðurstöður: Allt að fjórfaldur munur reyndist á magni furanocou-
marina í fræjum eftir því hvar það var tekið. Furanocoumarinin
imperatorin og xanthotoxin eru í miklu magni í ætihvannarfræjum,
eða allt að 10000 og 2400 ppm. Helmingsvirkni xanthotoxins var 3,7
pg/mL, eða 17 pM, en imperatorins við 2,7 pg/mL, eða 10 pM. Áhrif
jurtaveigar bentu til þess að önnur furanocoumarina hefðu virkni
innan þessa bils, að því gefnu að önnur innihaldsefni hefðu óveruleg
áhrif. Tílsvarandi niðurstöður fengust við rannsóknir á brjósta- og
ristilkrabbameinsfrumum úr mönnum (T47D og WiDr).
100 LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88