Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2002, Blaðsíða 45

ÁGRIP ERINDA / XI. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ I
tveggja, sex, 12,18 og 24 mánaða aldur, voru 543 F. nucleatum stofn-
ar greindir til klóna með AP-PCR og bornir saman við aðra klóna
úr sama barni. AP-PCR var framkvæmt með C1 (5’-3’ GAT GAG
TTC GTG TCC GTA CAA CTG G), C2 (5’-3’ GGT TAT CGA
AAT CAG CCA CAG CGC C), D8635 (5’-3’ GAG CGG CCA
AAG GGA GCA GAC), og D11344 (5’-3’ AGT GAA TTC GCG
GTG AGA TGC CA) prímerum, sem allir hafa verið notaðir áður
við greiningu F. nucleatum. DNA var einangrað með suðu nokkurra
kólonía í jónabindiefni í 10 mínútur, þá var það hrist og spunnið í 10
mínútur. PCR-að var í 25 pl rúmmáli í 500 pl PCR glasi með 5 pl af
DNA upplausn og 0,8 pM af einum prímer. PCR afurðir voru að-
skildar með agarósa rafdrætti, ethidíum brómíði litaðar og myndað-
ar stafrænt í UV-ljósi.
Niðurstöður: í hverju barni fundust 5-14 (meðaltal 8,4) klónar. Allt
að sjö klónar fundust í hverri sýnatöku (meðaltal 3,1) en algengasti
fjöldi var tveir eða þrír. í hverju sýni voru einn til tveir klónar ríkj-
andi (að minnsta kosti þriðjungur stofna). I 11 börnum héldust
klónar í allt að eitt ár. Algengara var að klónar skiptust út fyrir eins
árs aldur en héldust í börnunum eftir eins árs aldurinn.
Alyktanir: Niðurstöðurnar staðfesta sundurleitni tegundarinnar,
allt að sjö klónar finnast í einni sýnatöku. Klónar F. nucleatum geta
viðhaldist í börnuni í að minnsta kosti eilt ár.
E 69 Breytt notkun tannfyllingaefna á íslandi
Svend Richter. Sigfús Þór Elíasson
Tannlækningastofnun, tannlækningadeild HI
svend@hi.is
Inngangur: Upplýsingar um notkun tannfyllinga eru mikilvægar
þegar meta á þátttöku hins opinbera í tannlæknisþjónustu, við
kennslu tannlæknanema og fyrir tannlækna almennt. Engar rann-
sóknir hafa verið gerðar hér á landi hvað þetta varðar, fyrir utan
eina rannsókn 1983. Tilgangur þessarar rannsóknar er að varpa ljósi
á breytta notkun fyllingaefna á þessu tímabili og ástæðum fyrir gerð
og endurgerð fyllinga.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er hluti stærri rannsóknar á
tannfyllingum og endurgerð þeirra. Tannlæknar í almennum praxís
voru beðnir að skrá fyrirfram skilgreindar ástæður fyrir gerð tann-
fyllinga, vali á tannfyllingaefnum og endingu tannfyllinga, eftir lög-
un (klössum) og efnum fyllinga. Þá voru þeir beðnir að áætla núver-
andi og fyrrverandi notkun tannfyllingaefna í álagssvæði jaxla.
Niðurstöður: í rannsókninni 1983 fengust upplýsingar frá 41 tann-
lækni (56% svarhlutfall) um 3077 fyllingar, en í þeirri síðari (2000)
fengust upplýsingar frá 91 tannlækni (51 %) um 8395 fyllingar. Nið-
urstöður sýna stöðuga aukningu á notkun plastefna í álagssvæði
jaxla, mun meiri í I. klassa en II. klassa. Seinni könnunin sýnir að
einungis er notað 14,9% amalgam í I. klassa, en var aðalfyllingaefn-
ið (55,2%) 1983. Hlutfall upphafsfyllinga og endurfyllinga var nán-
ast það sama 2000 og 1983. Sekunder tannáta var aðalástæða fyrir
endurgerð allra fyllinga bæði árin, 48,6% 1983, en 43,7% 2000. Að-
albreytingar á ástæðum tengjast bættum fyllingaefnum. Þannig
fækkar amalgamfyllingum sem brotna við brúnir eða að tennur
brotna sem í eru amalgamfyllingar. Hvað kompositfyllingar varðar
þá fækkar þeim fyllingum sem þarf að endurgera vegna mislitunar.
Góð fylgni er á milli áætlaðrar og raunnotkunar á amalgami og
komposit í I. og II. klassa fyllingar.
Ályktanir: Notkun komposit í álagsfleti jaxla eykst stöðugt á kostn-
að amalgams, sérstaklega í I. klassa fyllingar. Aðalástæður fyrir
gerð fyllinga hafa lítið breyst, breytingar tengjast aðallega bættum
fyllingaefnum.
E 70 Ending tannfyllinga á íslandi
Sigfús Þór Elíasson, Svend Richter
Tannlækningastofnun, tannlækningadeild HÍ
sigfuse@hi.is
Inngangur: Upplýsingar um endingu tannfyllinga eru mikilvægur
mælikvarði við mat á langtímakostnaði tannviðgerða, en engar slík-
ar upplýsingar hafa verið til hér á landi. Tilgangur rannsóknarinnar
er að afla upplýsinga um endingu tannfyllinga á íslandi og bera nið-
urstöður saman við sams konar rannsóknir erlendis.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er hluti stærri rannsóknar á
tannfyllingum og endurgerð þeirra og vali á fyllingaefnum í al-
mennum tannlæknapraxís. Tannlæknar voru beðnir að skrá aldur
fyllinga sem voru endurgerðar, ef upplýsingar voru fáanlegar úr
sjúkraskrám. Voru þeir beðnir að skrá hefðbundna lögun fyllinga
eftir klössum (I.-VI.), auk „öðruvísi" fyllinga, þar sem til dæmis allir
fletir væru viðgerðir. Einnig voru tannlæknar beðnir að skrá hvort
tannfyllingaefnið sem var fjarlægt væri amalgam, komposit, glerjon-
omer, plast/glerjonomer eða annað efni. Aldur fyllinga var reiknað-
ur bæði sem meðaltal og miðgildi. f niðurstöðum er miðgildi aldurs
notað, þar sem efri og neðri 25% kvartel eru ekki tekin með.
Niðurstöður: Aldur 1917 bilaðra fyllinga í fullorðinstönnum var
skráður. Miðgildi aldurs amalgamfyllinga var 10 ár, átta ár fyrir
komposit, fjögur ár fyrir glerjonomerfyllingar og þrjú ár fyrir resin-
/glerjonomerfyllingar. Miðgildi aldurs fyrir „aðrar“ fyllingar, sem
aðallega voru gullinnlegg, var mun hærra, eða 16 ár. Miðgildi aldurs
amalgam- og kompositfyllinga borið saman við lögun (klassa) fyll-
inga var alltaf hærra fyrir amalgamfyllingar, eða 13,5 ár á móti fimm
árum fyrir composit í I. klassa, 10 ár á móti sjö árum í II. klassa, 15,5
ár á móti 10 árum í III. klassa, 10 ár á móti átta árum í V. klassa og
11 ár á móti fimm árum í stærri fyllingar. Séu niðurstöður flokkaðar
eftir aldri kom í Ijós að í yngsta hópnum var miðgildi aldurs kom-
positfyllinga fjögur ár, en næstum helmingi hærra, eða 7,5 ár, fyrir
amalgamfyllingar. Ekki var munur á aldri amalgamfyllinga eftir
kynferði, en miðgildi aldurs kompositfyllinga var nokkuð lægra hjá
körlum en konum.
Ályktanir: Amalgamfyllingar endast lengur en kompositfyllingar.
Glerjonomer- og plast-/glerjonomerfyllingar endast skemur. Gull-
fyllingar endast lengst.
E 71 Áhrif munnvatnsmengunar á bindistyrk milli plastlaga
Siguröur Örn Eiríksson1, Patricia N.R. Percira2, Edward J. Swift Jr.2, Har-
ald O. Heymann2, Ásgeir Sigurðsson?-
iTannlækningastofnun tannlæknadeildar HÍ, 2University of North Carolina al
Chapel Hill, NC
sigeir@hi.is
Inngangur: Mælt hefur verið með að setja plastfyllingar í tennur í
nokkrum lögum og Ijósherða á milli. Lengri tíma tekur að gera slík-
ar fyllingar og aukin hætta er á mengun. Tilgangur þessarar rann-
LÆKNABLAÐIÐ / FYLGIRIT 47 2002/88 45