Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2007, Qupperneq 15

ÁGRIP VEGGSPJALDA / VÍSINDI Á VORDÖGUM
V 12 Þættir tengdir þátttöku verðandi foreldra á íslandi í
foreldrafræðslu
Guðrún Kristjánsdóttir'2, Margrét Eyþórsdóttir2, Helga Gottfreðsdóttir'
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítala
gkrist@hi.is
Inngangur: Með foreldranámskeiðum átti að koma í veg fyrir
ungbarna og mæðradauða í byrjun 20. aldar. Á íslandi hófust
slík námskeið um 1954 og feður tóku þátt frá 1956. Tilgangur
rannsóknarinnar var að kanna þátttöku í foreldranámskeiðum
og áformum verðandi foreldra til að sækja þau og hvernig
félagslýðfræðilegir þættir, fæðingasaga og fæðingatengdir þættir
tengjast þátttöku og hvernig áform þeirra tengjast útkomu
fæðingar.
Efniviður og aðferðir: Úrtakið var tilviljunarúrtak 152 foreldrar
af sængurlegudeildunum (sængurkvennagangur og Hreiður)
(58% heimtur) og 68 foreldrar af vökudeild (79% heimtur).
Gögnum var safnað í heimsókn til foreldra eftir heimferð með
spurningalista þar sem spurt var um félags- og lýðfræðilega
þætti, fæðingasögu og tegund fæðingar, hvort þau hefðu sótt
foreldrafræðslu eða áform um að sækja slíka. Líkan var sett
upp með þáttum sem rannsóknir telja að hafi áhrif á þátttöku.
Skoðuð var fylgni milli rannsóknarbreytanna og þátttöku
í foreldrafræðslu og marktækar breytur síðan keyrðar í
aðfallsgreiningu.
Helstu niðurstöður: Marktækur munur var á þátttöku foreldra
í foreldrafræðslu eftir því á hvaða deild foreldrar lentu eftir
fæðingu barnsins. Ungt fólk í sambúð með fyrsta barn var
marktækt líklegra til að hafa sótt foreldrafræðslu að teknu tilliti
til allra annarra þátta. í öllum foreldrahópum tóku foreldrarsem
áttu sitt fyrst og annað barn þátt í foreldrafræðslu, en enginn
þeirra sem var að eiga sitt þriðja eða fjórða barn. Foreldrar
barna af vökudeild höfðu í 20,6% tilvika tekið þátt, 11,8% á
sængurkvennagangi og 35% þeirra sem fætt höfðu í Hreiðrinu.
Aformin um þátttöku sem ekki stóðust voru flest hjá foreldrum
af Vökudeild.
Alyktanir: Niðurstöður benda til að almenn þátttaka í
foreldrafræðslu sé lítil. Jafnframt benda þær til þess að þeir
sem á annað borð sækja fræðsluna séu pör sem eiga von á sínu
fyrsta barni. Huga þarf að því að stærsti hluti þeirra sem fæða
barn sem leggst inn á Vökudeild og þeirra sem leggjast inn á
sængurkvennagang hefur ekki sótt skipulega foreldrafræðslu.
Bæta þarf undirbúning fyrir fæðingu af hálfu heilsugæslustöðva
og þróa skipulega undirbúningsleiðir fyrir verðandi foreldra.
V 13 Sársaukaupplifun 0-2 ára barna við stungu: Forprófun
á Modified Behavioral Pain Scale (MBPS) í íslenskri þýðingu
Guðrún Kristjánsdóttir'2, Rakel B. Jónsdóttir1-2, Elísabet Harles1, Kolbrún
Hrönn Harðardóttir1
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítala
gkrist@hi.is
Inngangur: í bráðaaðstæðum þarf iðulega að framkvæma
sársaukafull greiningarinngrip, s.s. blóðtökur. Rannsóknir sýna
að ef tekið er tillit til upplifun barna í slíkum aðstæðum má
koma í veg fyrir óþarfa vanlíðan og tafir í framkvæmd ástungu.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að forprófa MBPS (Modified
Behavioral Pain Scale) í íslenskri þýðingu á eins mánaðar til
tveggja ára gömlum börnum. Leitast var við að svara hvort
MBPS væri áreiðanleg og réttmæt aðferð til að meta bráðan
sársauka við sambærilegar sársaukafullar aðstæður.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin styðst við þægindaúrtak
49 barna sem gengust undir meðferðar- og greiningartengdar
ástungur á almennri heilsugæslustöð og á bráðamóttöku barna.
Meðalaldur var 8,7 mánuðir. Tveir rannsakendur mátu börnin
við sömu aðstæður með MBPS, fyrst við hlutlausar aðstæður fyrir
ástunguna og síðan við ástunguna. Ástungur voru 13 vegna CRP,
7 vegna stungu í bláæð og 29 í vöðva. Áreiðanleiki var metinn
með því að bera saman niðurstöður beggja matsaðila. Réttmæti
var mælt með mun á sársaukaskori við hlutlausar aðstæður
og við ástungu. Loks voru athuguð tengsl sársaukamælinga
við lýðfræðilega þætti (aldur og kyn) og aðstæðubundna þætti
(vettvangur gagnasöfnunar og tegunda ástungu).
Helstu niðurstöður: Meðalsársaukaskor í hlutlausum aðstæðum
reyndust 2,96 (±1,79) og 2,96 (±1,74) og 4,27 (±2,66) og 4,39
(±2,51). Marktæk sterk jákvæð fylgni (r=0,87) reyndist milli
sársaukaskors hinna tveggja matsaðila við hlutlausar aðstæður
og einnig milli sársaukaskora við ástungu (r=0,90). Marktækur
munur reyndist vera á sársaukaskori við hlutlausar aðstæður
og við stungu (t(48)= -3,34, p<0,05) með t-prófi paraðra úrtaka.
Ekki reyndist fylgni við lýðfræðilega eða aðstæðubundna
þætti og sársaukaskors með MBPS, hvorki í hlutlausum né
sársaukafullum aðstæðum.
Ályktanir: Af niðurstöðum má ætla að íslensk þýðing MBPS
sársaukamatstækisins sé nægilega áreiðanlegt og réttmætt og
henti við mat á bráðum sársauka við ástungur á börnum á
aldrinum eins mánaðar til tveggja ára. Ástand barns er einn af
þeim þáttum sem ekki var sérstaklega tekið tillit til í þessari
forprófun en athuga þarf það sérstaklega í frekari prófun á
næmi mælitækisins.
V 14 Matarvenjur skólabarna á unglingsaldri: Niðurstöður
heimildarannsóknar og vettvangsathugunar með rýni-
hópum
Guðrún Margrét Gunnsteinsdóttir12, Guðrún Kristjánsdóttir1-2
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítala
gkrist@hi.is
Inngangur: Rannsóknir sýna að matarvenjur hafi áhrif á
heilbrigði og námsframmistöðu barna. Tilgangur verkefnisins
var að kanna hvernig breytingar unglingsáranna í samspili við
félagslegt umhverfi og skóla hafa áhrif á matarvenjur þeirra
og hvaða þættir séu þar sem skipa lykilhlutverki í mótun
matarvenja.
Efniviður og aðferðir: Fræðilegt efni var safnað í gegnum
gagnasöfnin PubMed, ProQuest og OVID. Heimildarleit gaf 29
greinar; 21 rannsóknir, fimm fræðilegar greinar og þrjár með
almennri umfjöllun. Efnisgreining heimilda leiddi til efnisflokka
sem stuðst var við í vettvangsathugun sem fór fram í fjórum
grunnskólum á Stór-Reykjavíkursvæðinu og nágrenni. Rætt
var við skólastarfsmenn, kennara, skólahjúkrunarfræðing og 12
nemendur úr 9. og 10. bekk sem mynduðu fjóra fókushópa.
Læknablaðið/fylgirit 54 2007/93 15