Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2007, Side 56

ÁGRIP VEGGSPJALDA / VÍSINDI Á VORDÖGUM
V 109 Ofvirkni og athyglisbrestur og fylgikvillar hjá íslensk-
um föngum
Emil Einarsson', Ólafur Örn Bragason2, Anna Kristín Newton3, Gísli H.
Guðjónsson4, Jón Friðrik Sigurðsson'
'GeðsviðiLandspítala,2Embættiríkislögreglustjórans,3Fangelsismálastofnun
ríkisins, 4Institute of Psychiatry, King’s College, University of London
jonfsig@landspitali. is
Inngangur: Ý mislegt bendir til þess að ofvirkni með athyglisbresti
(AMO) geti leitt til andfélagslegrar hegðunar. Rannsóknir á
AMO meðal fullorðinna afbrotamanna eru ekki margar og enn
færri á föngum. Mikilvægt er því að skoða AMO meðal fanga og
hvernig geðröskunin tengist almennri geðheilsu þeirra.
Markmið: Meginmarkmið þessarar rannsóknar er að skima eftir
ofvirkni/athyglisbresti (AMO) hjá íslenskum föngum og skoða
tengsl við algengar geðraskanir.
Aðferð: Dómþolar sem komu til afplánunar í íslensk fangelsi
voru beðnir um að taka þátt í rannsókninni og samþykktu
94 karlkyns fangar á aldrinum 19 til 56 ára þátttöku
(meðalaldur 30,7 ár; SD=9,7). Tekið var einstaklingsviðtal
við þátttakendur innan 10 daga frá komu í fangelsi þar
sem lagt var fyrir þá staðlað geðgreiningarviðtal og nokkur
sálfræðipróf til að skima eftir AMO í æsku og á fullorðinsárum,
til að meta undanlátssemi, sefnæmi og persónuleikaraskanir,
auk spurningalista um lýðfræðilegar breytur, afbrota- og
fangelsissögu og vímuefnaneyslu.
Niðurstöður: Fjórtán (14,9%) fanganna uppfylltu
greiningarviðmið fyrir AMO. Tæplega helmingur (47; 50%)
uppfyllti AMO greiningarviðmið í æsku. Af þeim uppfylltu
14 (31,1%) greiningarviðmið fyrir AMO á fullorðinsárum, 13
(28,8%) voru enn með hluta af einkennum (partial remision)
og 18 (40%) höfðu einkenni AMO í lágmarki (full remision).
Af föngunum uppfylltu 78 (83%) greiningarviðmið fyrir að
minnsta kosti eina aðra yfirstandandi geðröskun. Algengastar
voru fíkniraskanir (71; 77,2%), kvíðaraskanir (38; 41,3%), og
lyndisraskanir (31; 33,7%). Yfirstandandi geðrofseinkenni
greindust hjá átta (8,7%) fanganna og 39 (42,4%) greindust með
andfélagslega persónuleikaröskun.
Alyktanir: Eins og sjá má á þessum niðurstöðum er AMO
töluvert algeng röskun hjá íslenskum föngum líkt og aðrar
geðraskanir. Meðferðarúrræði fyrir afplánunarfanga þurfa að
taka mið af niðurstöðunum og mikilvægt er að greina geðrænan
vanda hjá föngum strax við upphaf afplánunar og sníða
meðferðarúrræði að þörfum þeirra.
56 Læknablaðið/fylgirit 54 2007/93