Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.11.2010, Page 61

Frjáls verslun - 01.11.2010, Page 61
F R J Á L S V E R S L U N • 1 1 . T B L . 2 0 1 0 61 Hvaða fjögur atriði eru brýnust í efna­ hags málum þjóðarinnar? Byrjum á því að fara yfir stöðuna. Fyrir­ liggjandi gögn um framvindu efna hags ­ lífsins gefa því miður ekki tilefni til að ætla að lát sé að verða á kreppunni. Ef marka má nýjastu greinargerð Hagstofunnar (Hagtíðindi 2010:15, 7. des. sl.) verður minnkun landsframleiðslu á árinu 2010 enn meiri en áður hafði verið reiknað með (sbr. fjárlagafrumvarp fyrir 2011 og spá Seðlabankans Peningamál 2010.4), sennilega nálægt ­4%. Bætist þessi samdráttur við tæplega 7% samdrátt lands framleiðslunnar á árinu 2009. Kaup­ máttur ráðstöfunartekna hefur minnkað langt umfram þetta (Hagstofan frétt 199:2010). Vissar vísbendingar eru um að botni kreppunnar hafi nú verið náð. Skiptir þar mestu að samdráttur í einkaneyslu kann að hafa stöðvast. Á hinn bóginn eru litlar sem engar vísbendingar um að umtalsverður hagvöxtur sé framundan. Eins og sakir standa eru mestar horfur á að hagkerfið skjögri áfram eftir botni þessarar efnahagslægðar á komandi misserum. Brýnasta viðfangsefnið í efnahagsmálum er að koma í veg fyrir að þessar horfur verði að raunveruleika. Í flestum öðrum vestrænum löndum hefur samdráttur landsframleiðslu verið miklu minni og þorri þeirra hefur umtalsverðan hagvöxt á yfirstandandi ári – væntanlegur hag vöxtur í ríkjum OECD 2011 er t.d. 2,8%. Ísland hefur nú þegar fallið um mörg sæti á tekjulista vestrænna þjóða. For senda þess að Ísland nái á ný fyrri stöðu í samfélagi þjóðanna er að hressilegur hagvöxtur rífi þjóðartekjur á mann og kaupmátt upp í fyrri hæðir. Gerist það ekki er hætt við því að veiking atvinnu lífsins og brottflutningur menntaðs og framtakssams fólks frá landinu verði í þeim mæli að ekki verði aftur snúið. Þá mun Ísland dæmast til þess til að verða til frambúðar í hópi fátækari Evrópuríkja eins og landið var raunar öldum saman áður fyrr. Sem betur fer er enn ekki of seint að grípa í taumana. Til þess þarf hins vegar sem fyrst að grípa til ákveðinna efna hagsráðstafana. Þessar eru mikil­ vægastar: 1. Lækkun skatta Skattar hafa verið stórhækkaðir. Þessi aukna skattaheimta dregur beinlínis úr vinnuvilja, framtaki og sparnaðarhneigð. Þar með vinnur hún beinlínis gegn því að landið komist sem fyrst út úr kreppunni. Jafnframt rýrir hún skattstofna bæði vegna dýpri kreppu og vegna þess að hún hrekur skattþegna og tekjur frá landinu og vinnur þannig gegn því yfir lýsta markmiði sínu að afla tekna í ríkissjóð. 2. Niðurskurður í útgjöldum hins opinbera Hlutdeild hins opinbera í þjóðar búskapn­ um, sérstaklega ríkissjóðs, hefur stór­ lega vaxið. Skiptir þar mestu máli hið viðamikla millifærslukerfi sem núverandi ríkisstjórn hefur lagt höfuðáherslu á að þenja út og telur jafngilda velferð. Stór hluti þessara opinberu umsvifa er hallarekstur fjármagnaður með lánum sem hækkar vexti í bráð og jafngildir nýjum byrðum á skattgreiðendur fram­ tíðarinnar í lengd. Þetta þýðir einfaldlega minna svigrúm fyrir einkaframtakið og þar með minni umsvif í atvinnulífinu, minni fjárfestingar og dýpri kreppu. Til þess að glæða hagvöxt er nauðsynlegt að ríkið láti minna fyrir sér fara og gefi einka­ aðilum rúm til að koma hjólum atvinnu­ lífsins af stað á nýjan leik. 3. Afnám gjaldeyrishafta Gjaldeyrishöftin liggja eins og mara á bæði atvinnuvegum og einstaklingum. Hinn efnahagslegi kostnaður við þau er miklu meiri en virðast kann í fljótu bragði. Þau skerða viðskiptatækifæri, kosta stór­ fé í framkvæmd og fela í sér tæki fyrir stjórnvöld til að handstýra efnahagslífinu. Með áframhaldandi gjaldeyrishöftum er erfitt að sjá hvernig íslenskt atvinnulíf getur þroskast eðlilega á komandi árum, hvað þá rifið landið upp úr kreppunni. Það er því lykilatriði að afnema þau sem fyrst. 4. Láta af því að grafa undan atvinnulífinu Það hefur verið rauður þráður í efna­ hagsstefnu ríkisstjórnarinnar að skerða réttindi og veikja rekstrarskilyrði mikil­ vægustu atvinnuvega þjóðarinnar, ekki síst sjávarútvegsins og stóriðjunnar. Þetta er gert með beinum ráðstöfunum, hótunum um ráðstafanir, sífelldu nei­ kvæðu umtali og jafnvel rógi. Hvað annað sem um þessa áráttu valdamanna má segja getur hún ekki orðið til annars en lengja í kreppunni og draga úr líkunum á því að við rífum okkur myndarlega upp úr henni. Á meðan aðrar þjóðir reyna að efla sína bestu atvinnuvegi er núverandi ríkisstjórn upptekin af því að ofsækja þá með öllum mögulegum ráðum. Ofangreindar efnahagsráðstafanir eru nán ast þveröfugar við það sem núverandi ríkisstjórn er að gera. Það er raunar kjarni málsins. Til þess að Ísland komist út úr þessari efnahagskreppu með sæmilega heilli há er nauðsynlegt að gjörbreyta um efnahagsstefnu. RAGNAR ÁRNASON, prófessor við Háskóla Íslands: Ríkisstjórnin ofsækir atvinnuvegina HVAÐ SEGJA ÞAU UM ÁRAMÓT? MAT HAGFRÆÐINGA Ragnar Árnason

x

Frjáls verslun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.