Tímarit Máls og menningar - 01.10.1942, Síða 60

162
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Myndir Picassos og Braques voru samþjappaðar heildir ó-
endanlega ríkra ljósbrigða og hreyfinga, eins og þeir væru
að mála mvndir eingöngu af þessum fyrirbærum, og létu
sig annað engu skipta. Markmiðið var að sýna á-
horfandanum mátt og fegurð þessara tveggja þátta til-
verunnar, láta þá orka á hann truflunarlaust. Þeir hugs-
uðu sem svo, að einmitt með því að fjarlægja form og lit
i myndum sínum sem mest frá vanabundnum viðhorfum
um það, hvernig væri leyfilegt að túlka náttúruna á mál-
verkum, opnaðist leið til áhrifameiri og sannari túlkunar
á sambandi mannsins við veröld lians. Þeir neituðu
sér um notkun fagurra lita og einbeittu kröftunum að
sköpun óvæntra og tilþrifamikilla hreyfinga, reyndu að
nálgast kjarna raunveruleikans með því að afneita skart-
inu, sem glóir á ytra horði hans, og draga fram innslu
einkenni lifsins.
Nafnið kúhismi gefur mjög ófullnægjandi lýsingu á
þessum málverkum og eðli þeirrar viðleitni, er birtist í
þeim. Enginn má ætla, að á flötum þeirra séu aðeins kubb-
mjmduð form, þvert á móti er auðlegð formsins óvænt
og ákaflega tilhrigðarík. Picasso og Braque, eða aðrir
miklir snillingar þessarar stefnu, voru ekki að leita sér
að einliverjum „manér“, einhverjum ódýrum, handhæg-
um máta, til að kitla og rugla sem mest smekk
hinna útvöldu. Það, sem þeir vildu, var nánara sam-
band við lífið, og þeir álitu, að slíkt gæti náðst með
því að umturna eldri hleypidómum. Þeir vildu nálgast til-
veruna eins og menn, sem ekki eru flæktir í gömlum kenn-
ingum um það, hvernig „heiðarlegu“ málverki ber að
vera, og hyrjuðu á því að athuga þau eigindi tilverunnar,
sem barnið uppgötvar fyrst, Ijósið og hrevfinguna.
Ýmsir telja kúbismann svokallaða liðinn undir lok, en sú
skoðun er ekki allsendis rétt og virðist sprottin af jdir-
borðskenndri athugun, sem er um of bundin við ytri ein-
kenni stefnunnar, aðferðir málaranna i þröngri merkingu.
Kúbisminn lifir ennþá í málaralistinni, og frá honum