Tímarit Máls og menningar - 01.12.1946, Page 26

264
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Fólkaflokkurinn og Sjálfstjórnarflokkurinn mótmæltu þingrofinu
og höfnuðu rökum dönsku stjórnarinnar. Þeir kveðast halda fast
við Lögþingssamþykktirnar um forræði landsins. Það sé staðreynd
sem ekkert nýtt Lögþing geti nokkru sinni haggað. Þingrofið sé brot
gegn lýðræðisvenjum. Með þessum mótmælum láta þeir undan boði
dönsku ríkisstjórnarinnar og ganga til nýrra Lögþingskosninga.
Þetta var samþykkt —- eftir langar og miklar deilur — af fulltrúum
stjórnmálafélaga þessara tveggja flokka á fundi í Tórshavn 1. okt.
Eftir þingrofið sendi danska stjórnin pólitíska sendinefnd til Fær-
eyja á eimskipinu ,,Hróari“. Fólkaflokkurinn og Sjálfstjórnarflokk-
urinn hafði viðræður við þessa nefnd, en með því að Danir vildu
ekki viðurkenna að landsforræði væri komið í hendur Færeyinga
með þjóðaratkvæðagreiðslunni, lauk viðræðunum án nokkurrar
niðurstöðu.
Réttur Dana?
Atti danska stjórnin rétt eða heimild til þess að rjúfa þing? Þetta
verður efalaust deilumál Dana og Færeyinga, og sýnist sitt hvorum.
Sjónarmið Færeyinga eru í stuttu máli þessi: Það verður ekki dregið
í efa að úr því að danska stjórnin hefur tvisvar —- fyrst í tilboði
sínu við færeysku sendinefndina í Kaupmannahöfn og síðan með
því að samþykkja efni og form þjóðaratkvæðagreiðslunnar — lofað
Færeyingum að þeir geti fengið skilnað frá Danmörku, þá er þetta
loforð bindandi og verður ekki aftur tekið. Og loforðið skuldbind-
ur ekki aðeins þá ríkisstjórn sem nú situr, heldur sjálft danska
ríkið. Formlega voru ákvæðin um þjóðaratkvæðið fœreysk lög, en
að ejni til voru þau þjóðréttarlegur samningur tveggja aðilja, Fær-
eyja og Danmerkur. Lögþingið gerði þennan samning af hálfu
Færeyja, danska stjórnin af hálfu Danmerkur. Danir buðu Færey-
ingum sjálfstæði og skilnað, og Færeyingar tóku því. Hefðu Fær-
eyingar tekið danska tilboðinu (stjórnarfrumvarpinu), hefði átt að
fara með málið að reglum dansks ríkisréttar. En Færeyingar kusu
skilnað við dönsku ríkisheildina, og því eru þeir aðeins háðir
ákvæðum þjóðaréttar, og allur danskur ríkisréttur kemur þeim að
því leyti ekki við. Danska stjórnin getur ekki tekið tilboð sitt aftur