Tímarit Máls og menningar - 01.05.1958, Blaðsíða 13

,ÞAÐ SEM MEST RÍÐUR Á ...
vera í Atlantshafsbandalaginu, sem
aðeins sé varnarbandalag þeirra ríkja
er búast við árás að austan.
En þá vaknar sú spurning: til hvers
eru hernaðarbandalög yfirleitt sett á
laggirnar og var nokkru sinni til í
heiminum sú hreinskilni meðal land-
ræningja og manndrápara, er slík
bandalög stofnsettu, að þeir kölluðu
þau árásarbandalög? -— Seinni hluta
þeirrar spurningar er fljótsvarað með
einu neii, því þeir sem verst ætla að
vinna leggja jafnan áherzlu á að telja
sér og öðrum trú um hið gagnstæða,
en hinum hluta spurningarinnar verð-
ur að gera nokkru betri skil, svo Ijóst
megi verða af sjónarhóli smáþjóðar,
hversu vænlegt til björgunar er það
hálmstrá sem að oss er haldið.
Herveldi er það ríki sem á allan
hátt eflir sig til styrjaldar, gætir hags-
muna sinna með vopnavaldi og kýs
ekki að semja um málefni nema úr
meirimáttaraðstöðu, jafnan sér í hag.
Það leggur ófafé í uppgötvanir og
framleiðslu nýrra drápstækja ogutan-
ríkispólitík þess er að hundrað hundr-
aðshlutum við það miðuð að flækja í
net sitt öðrum ríkjum, smærri og
stærri, sjálfu sér til styrktar og fram-
dráttar. Þegar svo tími þykir til kom-
inn er þessum hjáleigum stórveldisins
þrýst nauðugum, viljugum, inn í
hernaðarbandalag og vitanlega líðst
engum kúguðum hjáleigumanni ann-
að en kenna það til varnarinnar einn-
ar saman, því árás er ljótt orð. Og í
hvert skipti sem tekizt hefur að þræla
enn einu vesölu þjóðlandi inn í sam-
særið, þá er þar með nýtt vopn smíð-
að, enn eitt virki byggt, drög lögð að
möguleikum til sigurs í næsta stríði.
En það er óvefengjanleg reynsla allr-
ar sögu og menn kunna ekki annars
dæmi, en að því lengur og betur sem
herveldi höfðu smíðað sér vopn og
byggt sér virki, því nær var sú for-
myrkvun mannlegrar skynsemi sem
heitir styrjöld.
Og þessvegna er það að hernaðar-
bandalög eru ekki til styrktar heims-
friðinum. Sú skilgreining á tilgangi
og eðli hernaðarbandalaga er sam-
vizkulaus blekking þeirra sem á henni
þurfa að halda. En hlutur þeirra sem
fyrir ginningar allskonar, loforð, hót-
anir og mútur, gerðust vopn eða virki
hinna stríðsóðu stórvelda, hefur að
jafnaði verið sá að þeir báru frá leik,
á sárum herðum sínum, þungan bagga
böls og skaða, og enn kann sagan frá
þeim ríkjum að segja, sem fyrir slíka
þjónustusemi þurrkuðust út úr tölu
þjóðanna og komu þar síðan aldrei
framar til greina. En því fleirum sem
hægt er að blanda í málin, því algerri
heimsstyrjaldar sem hægt er að efna
til. því fýsilegri þykir stórveldinu sinn
hlutur og vonin því meiri um að geta
brölt til sigursins yfir líkkesti fallinna
þræla sinna og ginningarfífla.
Svo augljós blekking er kenningin
um hernaðarbandalög til styrktar
heimsfriðinum, að engum dytti í hug
115