Tímarit Máls og menningar - 01.05.1958, Blaðsíða 54

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
hugsa: Nú svona er þá líka hægt að
skrifa á íslenzku! Má vera aS sú hugs-
un beri vott um nokkra ósanngirni
gagnvart þeim fáu sem hefur tekizt sú
þrekraun áður, en mönnum hættir
alltaf til slíkrar ósanngirni þegar þeir
sjá eitthvað ágætlega af hendi leyst.
Skáldsaga í minningaformi, segj-
um við þá, rituð í „lágum“ stíl. En
þar með er sagan ekki öll sögð. Við
lesum tvær fyrstu síður bókarinnar.
Og þar stendur þá:
Nema þessi Jcona er ég nú nejndi til
sögu, hún gerir sér lítið fyrir og verð-
ur léttari á meðan hún stendur við
þar í Brekkukoti að bíða eftir skipi.
Og þessi kona, þegar hún hefur alið
barn sitt, þá verður henni litið á
sveininn og segir hún þá svo:
Þessi. dreingur skal heita Álfur.
Síðan skildi konan mig eftir nakinn,
með þetta einkennilega nafn (...) Er
nú Jzona þessi úr sögunni.
Við sjáum þá að þegar á annarri
síðu bókarinnar koma fyrir nokkrar
setningar sem eru nær því að heyra til
epískum stíl heldur en hinum „lága“
stíl minningaformsins. í þessu falli er
stíllinn þó frekar stíll þjóðsögunnar
heldur en hetjusögunnar. En nokkr-
um síðum aftar stendur, í miðri frá-
sögninni um hrokkelsaveiðar Björns
„afa míns“: „Þá er talið vor á Suður-
nesjum þegar rauðmagi fer að glæð-
ast og skín á barklituð segl frans-
manna útá flóa“. Og á bls. 45 stendur
þessi epíski formáli: „Þar verður sá
bær sem heitið hefur í Hvammskoti“.
Þannig komumst við að raun um að
stíll BrekkuJcotsannáls er ekki heil-
steyptur; hinn lági stíll yfirgnæfir að
vísu, en víða, sérstaklega í fyrri hluta
bókarinnar, er hann rofinn af þessum
innskotum epísks stíls, sem eru þó oft-
ast nær örstutt. — Einkennileg brota-
löm?
4. HjarðljóSið simgið af hetjutenór
Einkennileg brotalöm? spyrjum
við. — Við munum nú sjá að eitthvað
svipað kann að verða uppi á teningn-
um þegar vikur að byggingu sögunn-
ar. Halldór Kiljan Laxness hefur
sjálfur látið svo ummælt að Brekku-
kotsannáll sé einskonar „pastoral-
symfónía“. Það kemur heim við það
sem áður er sagt um hinn „lága“ stíl
og um minningaformið. En hann er
ekki aðeins minningaverk og ekki að-
eins pastoralsymfónía.
„Hjarðljóðið súngið af hetju-
tenór,“ segir Garðar Hólm á einum
stað um söng sinn; ég hef mikla löng-
un til að sjá í þeirri setningu ábend-
ingu um Brekkukotsannál sjálfan: ef
við snúum henni við þá held ég við
höfum fundið nokkuð rétta skilgrein-
ingu á bókinni: Hetjukviða fœrð í
búning hjarðljóðs.
Nýjung listaverksins felst í þessu.
156