Tímarit Máls og menningar - 01.10.1961, Page 9

MAGNÚS KJARTANSSON
Efnahagsbandalagið
Rœða flutt á ÞjóSviljahátíð 27. september 1961
Við lifum á stórbrotnari tímum en
nokkur kynslóð á undan okkur;
aldrei hafa andstæðurnar í veröldinni
verið jafn hrikalegar og nú, framtíð-
arkostimir aldrei jafn skýlausir til
góðs eða ills. Annarsvegar sjáum við
vígbúnaðarkapphlaup og svo alger
drápstæki að þau gætu á skömmum
tíma tortímt öllu menningarlífi á
hnettinum. Hinsvegar sjáum við dag
hvern sannanir þess að mannkynið er
að ná hinu undraverðasta valdi á lög-
málum og öflum náttúrunnar, og vís-
indi og tækni sýna leiðir til að upp-
ræta að fullu örbirgð, kúgun og fá-
fræði en tryggja fagurt mannlíf á
hnettinum. Það er til marks um þess-
ar tröllslegu andstæður, að í sama
mund og nýjustu hamfarirnar hófust
í kalda stríðinu birti Kommúnista-
flokkur Sovétríkjanna drög að nýrri
stefnuskrá, þar sem gert er ráð fyrir
að hafizt verði handa um að koma á
laggirnar allsnægtaþjóðfélagi komm-
únismans á næstu tveimur áratugum.
Svo skammt er ófarið til þess að
djörfustu draumar mannkynsins geti
rætzt, en um leið og þeir eru í seiling-
arlengd grúfir yfir okkur hættan á al-
gerri tortímingu.
Það er ekki að undra þótt menn
sundli andspænis þessum algeru and-
stæðum, og margir eigi erfitt með að
gera sér grein fyrir þeim ógnarlegu
sviptingum sem nú eiga sér stað á al-
þjóðavettvangi. Þeir menn sem á-
kvarðanir taka eru eflaust oft í vanda
og vafa, og hvað þá um okkur ó-
breytta borgara sem reynum að fylgj-
ast með úr fjarlægð? En samt hefur
aldrei verið brýnna en nú að alþýða
manna geri sér sem gleggsta grein
fyrir vandamálum mannkynsins og
freisti þess af alefli að hafa áhrif á
gang mála með samtökum sínum,
baráttu og starfi. Og raunar er það
einkenni okkar aldar hvernig hinn ó-
breytti þegn eykst að áhrifum og
valdi; við lifum þrátt fyrir allt sigur-
göngu lýðræðisins í heiminum. Það
er ekki ýkja langt síðan sárafáir
valdamenn hjá nokkrum hvítum
herraþjóðum tóku allar ákvarðanir
einir og skipuðu bæði örlögum sinna
þjóða og annarra. Nú hafa milljón-
imar í ríkjum sósíalismans fengið sitt
247