Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Blaðsíða 80

Tímarit Máls og menningar
kennda hlutinn sem minnir á allt hið
efnislega og vélræna.
Fimmta erindi byggist á 1 og 3
þar sem tíminn hvarf. Hér lætur tím-
inn undan og eilífðin tekur við.
Nóttin, svefninn, hefur verið ráð-
andi stemningin í þessu kvæði. Það
byrjaði á Raddlaus nótt, hélt svo á-
fram: Ég hef búið mér hvílu ..., Út
úr langsvœfum líkama mínum .. ., og
fjórða og fimmta erindi hafa flutt
samskonar hillingar af sviðinu milli
svefns og vöku og 4, eitthvað sem
snýst, eitthvað sem fellur.
Hér kemur vatnið fram í síðasta
sinn og við ættum að gera upp við
það sem tákn. Ég hef annars farið
mjög hægt í sakirnar við að útskýra
tákn, fyrst og fremst af því að mér
finnst tákn njóta sín bezt á meðan
þau eru óskýr. Ef tákn á að merkja
eitthvað mjög ákveðið, þá hefði ver-
ið eins gott að sleppa tákninu alveg
og hafa hitt í staðinn. Og svo er sú
hætta á táknaskýringu, að þar getur
maður fetað undarleg einstigi með
vitsmununum þangað sem tilfinning-
arnar hafa ekki möguleika á aðfylgja
þeim eftir.
Vatnið er þó höfuðtákn í þessum
kvæðum. Þetta er skýrt tekið fram
í 1 þar sem okkur er sagt hvað við
eigum að hafa í huga þegar vatnið
er nefnt síðar meir. En bak við svo
furðulega áhrifamikið tákn hlýtur að
búa eitthvað meira en sagt er í L
Sálfræðin kennir okkur, að vatn
tákni hið kvenlega, en að þessi tengsl
liggi svo djúpt í undirvitundinni að
þau verði aldrei meðvituð. Ég held,
að þetta sé tengiliðurinn, sem hefur
vantað. í hvert skipti sem setningum
eins og Gegnum mýkt vatnsins er
teflt fram er hér um að ræða geysi-
sterk áhrif á undirvitund lesandans.
Ef þessi skilningur minn á táknrænu
gildi vatnsins er réttur, þá tengir
það einnig ástina, kvenpersónuna, við
tímann og skáldið og það er vatnið
umfram allt sem gerir kvæðin að ó-
rjúfandi heild.
í sjötta erindi, þegar búið er að
líta yfir allt sem komið hefur fram
í þessum kvæðum, komum við loks-
ins þangað sem við byrjuðum, endur
fyrir löngu: A poem should not mean
but be. Eilífðin, dauðinn, ódauðleik-
inn geymir þessi kvæði og kvæðin
eru óræður draumur.
# # «
Ég hef leitazt við að segja hver
áhrif þessi Ijóð hafa á mig og ég hef
reynt að sýna hverjum listrænum
brögðum er beitt til að ná þessum
áhrifum, en Tíminn og vatnið nær
yfir svo stórt svið mannlegrar reynslu
að það er ekki gott að setja því ein-
föld takmörk.
Steinn býr sig undir dauðann, og
þegar hann er að því kominn að
kveðja, verður honum litið um öxl
og hann rennir augum yfir raunveru-
leikann sem hann er að fjarlægjast.
190