Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Side 60

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Side 60
Tímarit Máls og menningar segjum oft, og þá eins mikiö af vana, að rithöfundur verði að hafa góða at- hugunargáfu. í dagbókum A. N. Afínogenovs sem nýlega hafa verið gefnar út má lesa þessa fróðlegu athugasemd: „Ef snilli rithöfundarins væri fólgin í athugunargáfu almennt, þá mundu læknar og rannsóknardómarar, kennarar og lestarverðir, flokksnefndarritarar og herforingjar vera beztu rithöfund- arnir. Samt er þessu ekki þannig farið, því snilli rithöfundarins er fólgin í hæfileikanum til að athuga sjálfan sig.“ Afínogenov hefur rétt fyrir sér, þegar hann hafnar hinum gamla skilningi á „athugun“; lífsreynsla höfundarins og það sem hann hefur tileinkað sér er hvort tveggja mjög mikilvægt við per- sónusköpun í skáldsögu og leikriti: því aðeins getur höfundurinn skyggnzt inní hugarheim annarra manna að hann þekki og þar af leiðandi skilji þá tilfinningu eða ástríðu sem um er að ræða. En listinni er margvíslega háttað. í ljóðrænu kvæði birtir skáldið okkur hug sinn; það er sama, hve frumlegur hann er, tilfinningar hans — hvort heldur það er fögnuður á vordegi eða skynjun á óhjákvæmileik dauðans, gleði ástarinnar eða vonbrigði — þessar tilfinningar munu þúsundir eða milljónir annarra manna skilja. Tjútsjev þurfti ekki að virða fyrir sér aldraða menn sem brunnu af ást, þegar hann orti: „Ó, hve ást okkar er á ævikvöldinu miklu blíðari, miklu ákafari“: honum var nóg að kynnast hinni ungu Deni- sjevu, þegar ævi hans sjálfs var tekið að halla. Þegar Tsjekhov á yngri árum lýsti vináttu gamla prófessorsins og skj ólstæðings hans í Leiðinlegri sögu, þurfti til þess mjög mikla þekkingu á fólki, tilfinningum þess, venjum, lyndis- einkunnum, talsmáta og jafnvel klæðaburði. Boris Pasternak, einn hinna fremstu ljóðrænu skálda á okkar tímum, var einsog sérhver listamaður tak- markaður af sínu eigin eðli; þegar hann reyndi í skóldsögu að lýsa öðrum mönnum í tugatali, heilu tímabili, andrúmslofti borgarastyrjaldarinnar og herma eftir samtöl manna í járnbrautarlestum, hlaut honum að mistakast: hann gat aðeins séð og heyrt sig sjálfan. Sú ráðgáta sem örlög annarra manna oft og tíðum eru var honum mikið íhugunarefni, einkum síðustu árin. í sjálfsævisögu sinni reynir hann að gera sér grein fyrir tilfinningum Majakovskís, Maríu Tsvétajevu og Fadejevs á dauðastundinni. Þegar ég las þessar getgátur hans, varð ég einhvern veginn klumsa: Pasternak hafði mjög stórt hjarta, en honum var ekki gefinn lykill- inn að hjörtum annarra manna. Ég mundi ekki láta mér detta í hug að fara að koma með getgátur um til- finningar hans sjálfs síðustu órin sem hann lifði; á því tímabili hitti ég hann aldrei, og jafnvel þótt svo hefði verið, er óvíst að ég hefði orðið nokkurs vís- 266
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.