Tímarit Máls og menningar - 01.11.1964, Qupperneq 94

Timarit Máls og menningar
rétt að vísu, að Apollinaire hafi lagt „drjúg-
an skerf til endumýjunar og framþróunar
franskrar ljóðlistar“ yrðu innihaldsmeiri.
Mundi vera goðgá að kalla Paul Eluard
hugþekkasta skáldið af þeim sex sem J.Ó.
kynnir í bók sinni? Jón þýðir eftir hann
hið kunna ljóð hans um frelsið, sem hann
orti á stríðsárunum, auk þriggja smáljóða.
Maður undrast það eitt, að sá sem eitt sinn
orti um „heimsins mikla draum“ skuli ekki
þýða fleira eftir þetta staðfasta skáld ást-
arinnar og lífsins.
Ég þykist vita, að meginorsök þess, að
Jón Óskar hefur færzt í fang þýðingar þess-
ar allar, er áhugi hans á því að auka skiln-
ing íslendinga á nútímaljóðlist. Ást hans á
viðfangsefninu er ótvíræð, en þó mun hon-
um sjálfum ljósara en flestum, að hún ein
nægir ekki til fnllkominnar túlkunar. En ef
tilgangtir þýðinganna er fyrst og fremst
„dídaktískur", sá að fræða, er óþarft að
sýta, þótt þær miðli ekki því „seiðmagni"
sem þau ljóð kunna að hafa á frummálinu.
Bahlur Ragnarsson.
Hra f nkelssaga
Arið 1961 birti Hermann Pálsson há-
skólakennari í Edinborg ritgerð um
Hrafnkels sögu og ári síðar kom út bók eft-
ir liann um sama efni.1
Rit þetta er athyglisvert fyrir margra
hlnta sakir, þó einknm fyrir þá sök, að höf-
undur kemst að þeirri niðurstöðu að Brand-
ur Jónsson ábóti í Veri, síðar biskup á Hól-
um, hafi sett Hrafnkels sögu saman. Hing-
að til hefur enginn svo kunnugt sé leitt
neinum getum að því, liver sé höfnndur of-
annefndrar sögu, en vitneskja úm höfund
1 Hermann Pálsson: Hrajnkels saga og
FreysgySlingar. Þjóðsaga 1962.
þessa sérstæða listaverks varpar að sjálf-
sögðu nýju ljósi yfir það og gerir mönnum
öðni fremur kleift að öðlast dýpri skilning
á stöðu þess í íslenzkum bókmenntum. Sé
Ilermann búinn að koma auga á hinn rétta
höfund, er hér um mikið afrek að ræða, og
er að öllum líkindum mesta uppgötvun sem
gerð hefur verið á sviði íslenzkra fornbók-
mennta frá því að Barði Guðmundsson
hirti rit sín um höfund Njálu og uppruna
íslenzkra bókmennta.
Svo vel vill til að til eru tvö rit — Gyð-
inga saga og Alexanders saga -— sem vitað
er að Brandur biskup hefur sett saman. Er
því handhægt að gera samanburð á þeim
og Hrafnkels sögu. Við samanburð þann,
sem Hermann gerir á ritum þessum, koma
fram svo mörg orða- og hugmyndatengsl og
stílbragð er svo líkt að það eitt færir hinar
sterkustu líkur til þess að skoðun hans sé
rétt. llins vegar kemur ekkert fram sem
mælir gegn henni, ekkert sem bendir til
þess að Brandur biskup geti ekki verið höf-
undurinn.
Þá gerir Hermann og annan samanburð,
sem sannarlega er engu veigaminni en sam-
anbnrðurinn við ofannefnd rit. Þar ber
hann efni llrafnkels sögu saman við upp-
lýsingar þær sem Sturlunga gefur um sam-
tíð Brands, einkum þó um atburði sem
Svínfellingar eru við riðnir eða snertu þá
að einhverju leyti og þá sérstaklega það
sem Brandi sjálfum við kemur. Samkvæmt
skoðun Ilermanns er fyrirmyndin bæði
hvað snertir menn og atburði tekin úr sam-
tíð Brands, ekki frá 10. öld. Við saman-
burðinn dregur hann fram fjölmörg atriði
sem benda til þess að höfundur Hrafnkels
sögu hafi samtíð Brands í huga, er hann
ritar söguna. Er það ekki sízt mikilvægt að
liugiir höfundar virðist fyrst og fremst snú-
ast um atburði sem snerta Svínfellinga,
kynni þau, er Brandur hefur liaft af sögu-
300