Tímarit Máls og menningar - 01.04.1970, Blaðsíða 70

Tímarit Máls og menningar
landsnámsmanna. Áður hafði hánn haldið, að sauðfé eitt gæti sætt sig við
slík þrengsli, er það biði slátrunar í fj árhúsum að loknum göngum.
Þá taldi Þorleifur menn þá, er 'hann hafði hitt, vansæla, vegna þess, að
þeir — að hans áliti — væru gersamlega vamarlausir, hjálparvana og óhæfir
í lífsbaráttunni. Nú kynni enginn að beita vopni, hvað þá heldur að nokkur
bæri, og væri þar af leiðandi fyrirmunað að verja sig og sína fyrir þeim,
er kynnu að vilja drepa, ræna eða nauðga. Enginn kynni nú til alls þess, er
sá þyrfti að kunna, sem vildi sjá sér og sínum farborða. Yfirleitt kynnu menn
nú aðeins eitt veik, og það oft þarfleysu eina, svo sem að sitja við biorð og
rita skjöl, er gerðu það gagn eitt, að óhj ákvæmilegt reyndist að skrifa enn
fleiri slík; eða að sitja við borð og þykjast upptekinn við eitthvað afar mik-
ilvægt og láta aðra bíða, unz manni þóknaðist að hætta að þykj ast vera upp-
tekinn af einhverju afar mikilvægu; eða sitja og hlusta á aðra vaða elginn og
lyfta öðru hverju upp hendi til að fá að taka þátt í vaðlinum. Þorleifui'
minntist þess nú, að þegar á hans tímum var bent á landnámsmenn til fyrir-
myndar: t. d. Skallagrím Kveldúlfsson, sem Egla segir hafa verið mikinn
búhöld og skipasmið, hafi kunnað að ráða seglum og veiða fisk og hafi
jafnframt verið snjall að knattleikjum, smiður ágætur, vígur vel og skáld gott.
Þorleifi virtist nútímamenn sjálfir átta sig á vanmætti sínu og umkomu-
leysi, þ. e. á sínum örlagadómi. Til merkis um þennan örlagadóm, hélt Þor-
leifur, bæru þeir einmitt snöru um hálsinn — hann átti vafalaust við háls-
bindin.
Yfirleitt var nútímaklæðnaður Þorleifi hin mesta hneykslunarhella. Það
hlytu að vera sjálfsskaparpíslir að ganga í jafn óþægilegu fati og jakka.
Sjálfskaparvíti taldi hann líka að ríða elcki hesti eins og á hans dögum, heldur
ferðast í járnkistum, sem væru ekki aðeins hinar ófrýnilegustu, heldur einnig
óþolandi hávaðasamar og daunillar. Ekki gæfu kistur þessar hestum eftir í
útlitinu einu saman — og nú minntist Þorleifur með blíðu hrúns gæðings,
sem hafði verið hans eftirlæti — heldur í flestu öðru; sjálfar kynnu þær ekki
veg að rata, þékktu ekki húsbónda sinn, sæu sér ekki sjálfar fyrir fæðu og
væru alls ómögulegar í fjalllendi og hrauni. Þá undraði það Þorleif, að þegar
fólk 'hefði vanizt á að aka í jámkistum, þá hætti það að kunna til gangs; nú
kæmust menn ekki fótgangandi nema eftir stigum, sléttum sem gólf í húsum
inni. Þorleifur átti hersýnilega við gangstéttimar.
Aðeins eitt sætti Þorleif að nokkru við nútímann: sögur væru auðsjáan-
lega enn við lýði. Hann hafði a. m. k. séð fjölda smáletraðra bóka og blaða,
og hugði hann þetta sögur vera.
60