Tímarit Máls og menningar - 01.04.1970, Side 99

þeir roegi snúa viff eða ná réttium töfcum
innan hins nýja forms. í staff þess taka
gagnrýnenáur okkar sig til og vegsama
verk þeirra sem öndvegisrit og þá um leiff
fyrirmynd annarra, sem vildu freista hæfi-
leika simna í þjónustu skáldgyffjunnar.
3.
Nú hafa orffiff miklaT umræður um út-
hlutun bókmenntaveTfflauna Norðurlanda-
ráðs undanfarin ár. Þaff hefur fariff frem-
ur lítiff orff af frandagi Sögueyjunnar til
þeiirar keppni, og þykir mörgum góffum
Islendingi þaff stórum miffur. Hin opin-
bera gagnrýni hefur beint geiri sínum aff
fulltrúum okfcar í dómnefnd ráffsins, en
þeir hafa valiff verkin, sem lögff hafa verið
fram. Ég leiffi hest minn hjá ágreiningi
um þau efni. En okkur er nauffsyn aff átta
ökkur á því, aff um þessar mundir eru
bókmenmtir okfcar í öldudal, en jafnframt
verffum viff aff vinna markvisst aff því, aff
á því megi verffa hreyting hiff fyrsta. f
þeim efnum hafa bóiamenntagagnrýnendur
vdff blöff og tímarit mestum skyldum að
gegna og þyrftu aff standa sig betur en
þeir hafa gert nú upp á síffkastiff. Ég hef
verið aff lesa tvær verðlaunabækur úr sam-
keppni um bókmenntaverfflaun Norffur-
landaráffs, Det gode háb eftir William
Heinesen og Anna (jeg) Anna eftir Klaus
Rifbjerg. Ég hef veriff aff gera mér þaff
í hugarlund, aff blaffagagnrýnendumÍT
veldu í 'keppni næsta árs og veldu þá auff-
vitaff þær sögur, sem hér hafa veriff gerffar
aff umræffuefni. Ósköp held ég að færi
lítið fyrir þeim viff hliff rita á borð viff
nefndar verfflaunabækur. Ég gæti vel fall-
izt á þaff sjónarmið gagnrýnendanna, aff
láffst hefffi aff senda til keppninnar bækur,
sem líklegri hefðu veriff til viffurkenning-
ar en þær, sem þar hefur veriff stillt í
sviðsljósiff. Vil ég þar til nefna Snöruna
eftir Jakobínu Sigurffardóttur og Kristni-
MeS táknurn og stórmerkjum
hald undir Jökli eftir Halldór Laxness.
Þetta tel ég beztu sögubækumar, sem út
hafa komiff á síffari ámm. Báðar þær bæk-
ur hefffu veriff mjög æskilegir fulltrúar ís-
lenzkra bókmennta. Þar meff segi ég ekki,
aff ég teldi líklegt, aff þeim hefðu fallið
sigurlaunin í skaut. Höfuðkostur Snör-
unnar er djúp alvara og skarpt auga, sem
skyggnir siffleysis- og mannleysumein-
semdina, sem gegnsýrir íslenzkt þjóðlíf og
einnig þar, sem sízt skyldi, í sjálfri for-
ustusveit hins vinnandi lýffs. En hana vant-
ar spennu og fjölbreytni, og hún er ekki
nægilega stór í sniffum til aff standast sam-
keppni vdff stórbrotin verk. — Styrkur
Kristnihaldsins er aftur á móti fyrst og
fremst glæsilegt hugmyndaflug og listræn
vinnubrögff, svo aff af ber. En þar skortir
á, aff komið sé í raunhæfa snertingu viff
alvöruþunga samtíðarinnar. Ég efast um,
að á tímum sem þeim, sem við höfum viff
að búa, verffi til nokkurt stórt skáldverk,
nema tekiff sé berum höndum á þeim ó-
dæmum, sem yfir ganga, án allra víravirk-
islistbragffa. í verfflaunasögu sinni, Det
gode háb, gerir Heinesen aff vísu aff viff-
fangsefni atburði löngu liðinna tíma, en
um leið vifffangsefni allra tíma, einnig
nútíffar og framtíffar, — það er barátta
hins þjakaffa gegn kúguninni, hiff óbug-
andi þrek hins umkomulausasta h'fs, sem
aldrei glatar sinni sigurvon, og svo hinn
takmarkalausi hjartahreinleiki hins þjak-
affa fjölda í baráttunni gegn siffleysi hins
sterka. Um inntak verðlaunasögu Klaus
Rifbjergs er óþarft aff ræffa. Þar um hafa
allir lokiff upp einum mnnni, að þar er
fjallaff um hin sálrænu vandamál nútím-
ans, — ekfci meff táknum, vangaveltum og
rósamáli, heldur í formi þeirrar frásagnar,
sem höfundur fann í samræmi vdff smekk
hins óbrotna alþýffumanns. Þegar veriff er
aff skrifa framhaldssögu fyrir útvarp, þá
er ekki veriff aff skrifa fyrir þröngan hóp
89