Tímarit Máls og menningar - 01.04.1970, Síða 104

Timarit Máls og menningar
iðnverkamanna stuffningi við ódæðiS í
sama mund og háskólastúdentar reistu
merlai uppreisnar og mótmæla í hverfum
símun. Meðan slík tíðindi geta gerzt meS
fjölmennustu verkalýðsstétt í auðvalds-
heiminum eru vamaðarorð Leníns, skrifuð
fyrir sjö tugum ára, ekki úrelt orðin.
Þegar Lenín skrifaði bæklinginn: Hvað
ber að gera? varðaði öll pólitísk starfsemi
í Rússlandi við lög, skipulagðir stjómmála-
flokkar voru því engir til nema þau sam-
tök, er fóm huldu höfði. Flokkshugmyndir
Leníns markast því mjög af þessu ólög-
mæti, af fornri faefð rússneskra leynisam-
taka. Hann dáðist mjög að skipulagssnilli
byltingarmannanna á 8. tugi 19. aldar,
þeirra er stofnuðu og raaktu félagssamtökin
Scmlja i Volja — Land og frelsi.
I bók sinni um verkefnin framundan
komst Lenín að þeirri niðurstöðu, að eng-
in byltingarhreyfÍDg fengi staðizt nema
með traustri forustu, sem viðhaldi sam-
henginu í hreyfingunni. Hann vildi því
stofna sarnlök manna, sem helguðu sig ó-
sldpta byltingunni, án tillits til þess hvort
þeir hefðu áður verið stúdentar eða verka-
menn. Hann vildi með þessum hætti skapa
pólitiskt úrvalslið, þjálfað í marxísíkri
fræðiken-ningu, tamið við aga, byltingar-
menn að atvinnu. Þessi fomstusveit skyldi
starfa í hvers kyns fjöldasamtökum verka-
manna og -annarra stétta, en greina sig frá
þeim skipulagslega. Með þessu eina móti
taidi Lenín kost á að verkalýður Rússlands
fengi gegnt söguiegu hlutverki sín-u. Það
er Ijóst, að þessi gerð stjómmálaflökks,
sem Lenín hafði í huga tók mið af þjóð-
félags- og stjómmálaaðstæðum Rússlands
við upphaf aldarinnar. Bolsévíkaflokkurinn
varð því mjög frábmgðinn vestrænum
stjórnmálaflokkum verkalýðsins að ailri
gerð og skipulagi og skyldum félaganna.
Kannski er hann eitt frumlegasta afrek Len-
íns. Að minnsta kosti varð hann einn allra
verkalýðsflokk-a Evrópu til að taka völdin
og halda þeim þótt á brattann væri að
sækja.
Bækur eiga sér örlög, en þær eiga sér
einnig sögu. Bókin Ríki og bylting á sér
hvorttveggja. Lenín samdi þessa bók
sumarið 1917 er hann fór huldu höfði í
Finnlandi, fjarri bókasöfn-um og bókakosti.
Efnin-u hafði han-n viðað að sér meðan
hann var enn staddur í Sviss, í árslok
1916, en í bréfi til Alexöndm Kollontaj frá
17. febr. 1917 segist hann hafa nærri lokið
við að safna heimildum um „skoðanir
marxismans á ríkánu“. Sú þýðing 6em niú
birtist á aldarafmælinu er endunskoðuð
útgáfa Heimskringlu frá 1938. Við skjótan
yfÍTlestur virðist mér þó sem endurskoða
liefði rnátt þá þýðingu nokkru nánar. En
það gefur þessari útgáfu sérstakt gildi, að
við hana hefur verið bætt blaðagreinum
og bréfum, ailt frá því að hann samdi hin
frægu „Bréj úr jjarska“ við upphaf rúss-
nesku byltingarinnor í roarz 1917 til hinna
síðustu bréfa og tillagna, sem hann sendi
12. flofcksþingi bolsévíka, þá orðinn hel-
sjúkur. Meðal þessara bréfa eru þær hug-
leiðingar, sent kollaðar hafa verið „Erfða-
skrá“ Leníns og lýsa áhyggjum hans af
fnamtíð flokksins.
Enginn sósíalisti á fyrstu áratugum ald-
arinnar hafði sem Lenín velt fyrir sér við-
fangsefnum ríkisins og ríkisvaldsinis and-
spæni-s verkalýðshreyfingunni. Allt fiá
unga aldri hafði hann hugleitt með hvaða
hætti ríkisvaldsbákni -keisaradæmisins rúss-
neska yrði kollvarpað. Samtíðarmenn hans
nteðal sósíalista -hneigðust æ rneir tíl að
bægja sjálfri valdatökunni frá sér, skipa
henni sess í fjarvíddum framtíðarinnar,
iikt og hið bláa blóm rómantislku skáld-
anna yzt við sjóndeildarhring.
Þegar Lenín skriíaði bókina Ríki og
bylting þessa sumarmánuði 1917 í mdðjum
flaunti atburðanna lýsti hann yfir því sem
94