Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Qupperneq 15

Bréf til Kristins E. Andréssonar
Allir hljóti að vera tengdir saman hinum margslungnustu samfélagslegum
böndum.
Jafnvel betta bókarheiti út af fyrir sig vekur mann til umhugsunar og
heilabrota.
Við vitum að vísu að Palli gat ekki lifað einn í heiminum. Um þetta
mætti skrifa langt mál, en ég skal reyna að vera stuttorður.
Eg myndi hafa löngun til að snúa setningunni við og segja: Allir eru
eyland. Hver einstaklingur er eyja í tímans mikla hafi. En guði sé lof, hver
eyja getur haft fjarskiptasamband við aðrar eyjar, misjafnlega fulikomið og
misjafnlega langdrægt eftir því sem þroski hans og aðrir hæfileikar leyfa.
Maðurinn er frá skaparans hendi ekki fullkomnari en svo að hann getur
ekki gert sig skiljanlegan fyrir öðrum nema að tiltölulega takmörkuðu leyti.
Eitt átakanlegasta dæmi þessu til sönnunar eru einmitt skáld og aðrir
höfundar. Allt þeirra líf fer í þrotlaust basl og staut við að koma hugsunum
sínum á framfæri við aðra. Mesta böl og þyngstur lífskross margra þeirra
er harmurinn yfir því að þeir hafi verið misskildir og fólkið hafi ekki metið
þá að verðleikum, eða skilið þann boðskap sem þeir hugðust flytja mann-
heimi.
Og er það ekki algengasta fyrirbærið í allri ritdæmingu að ritdómarinn
leggur allt annan skilning í verk höfundarins en höfundurinn ætlaðist til,
svo vesalings höfundurinn þekkir ekki sín eigin handaverk aftur þegar þau
hafa verið krufin af ritdómara.
Þannig er þetta á öllum sviðum mannlegs lífs og mannlegra samskipta.
Eg held að mikill hluti mannlegrar óhamingju stafi af því að menn gera
sér þetta ekki ljóst. Menn eru alltaf að gera meiri kröfur til náungans en
hann er fær um að uppfylla, kröfur um meiri skilning, meiri viðurkenningu,
meiri eftirtekt.
Við skiljum þetta betur þegar við erum komnir á gamals aldur og vænt-
um okkur ekki framar neins sérstaks jarðnesks frama né andlegrar eða
efnalegrar upphefðar. Þá gerum við okkur Ijóst að heimurinn getur komizt
af án okkar og við verðum að reyna, eftir því sem við erum menn til, að
komast af án heimsins, lifa sjálfum okkur.
En hvað getum við svo gert meðan við bíðum. Við eigum minningar
frá þeim tímum er við trúðum því að við værum óaðskiljanlegur hluti ein-
hverrar stærri heildar, og þetta hefur kannske verið meira en trú, jafnvel
blákaldur veruleiki. Þetta hefur þú rifjað upp í bók þinni og hafðu þökk
fyrir.
317