Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Page 101

þætt. Fer það og eftir lífsviðhorfi þess,
er svarið gefur, hvort hann hefur trú á
lífið og tilveruna.
A tímum þegar norræn samvinna er
svo að segja talin sáluhjálparatriði og
milljörðum króna er til hennar varið,
þar með talin ferðalög og landkynning,
sýnist engin fjarstæða, að einhver sómi
sé sýndur hinni andlegu hlið, þ. e. bók-
menntum og öðrum listum, ef nokkur
hefur þá tíma til að sinna þeim fyrir
veraldlegu umstangi, hraða og skemmt-
unum. Samt er það hin andlega hlið
norrænnar samvinnu, sem ein skiptir
meginmáli. „Brandur af brandi /
brennur, unz brunninn er, / funi
kveikist af funa. / Maður af manni /
verður að máli kunnur / en til dælskur
af dul“, stendur í Hávamálum.
Svo kvað Valtýr Guðmundsson,
maður sem nú er sjaldan vitnað í og
engum dettur víst í hug að þýða á önn-
ur mál, enda ekki talinn til mikilla
skálda, þó er enn í dag sunginn eftir
hann ljómandi fallegur texti: Töfra-
mynd í Atlantsál. (Lagið er eftir Svein-
björn Sveinbjörnsson). En vísur Valtýs
eru svona:
Yngri horfa á andlitið,
er þeir svanna leita.
Eldri blína á auSmagnið,
ei um hitt þeir skeyta.
En á lund og list og mennt
líta fcestir sveina.
Annað þó en þetta þrennt
ei þýðing hefur neina.
Hvort uppskerum vér arð, sem til út-
sæðisins svarar við allt þetta brambolt?
Höfum vér ekki gleymt takmarkinu við
að horfa á andlitið, eins og dr. Valtýr
íslenzk Ijóð í norskri þýðingu
sagði, að þeir ungu gerðu forðum, eða
þá auðmagnið, þegar hinir eldri leituðu
sér ráðahags? Gleymist ekki stundum
lund og list og mennt, þetta sem mestu
máli skiptir þó, hinir hljóðlátu þættir
menningarinnar í hávaða og skálaræð-
um, fáguðu yfirborði og fínum dráttum
í stað þess, er gefur lifinu mest gildi?
Þýðingar Orglands eru fágæt land-
kynning, þverskurður af fágætu innra
lífi þjóðar, hugsun hennar og tilfinn-
ingu, vilja og vitund. Þetta er einstakt
afrek, sem ásamt þýðingum hans á ein-
stökum höfundum, áður gerðum, á sér
engan líka í túlkun lífs og listar. Per-
sónulega er ég ekki í neinum efa um,
að nýnorskan, sem þessi ljóð eru þýdd
á, er það mál, sem klæðir íslenzk
Ijóð bezt erlendra mála. Það eru
einmitt i-endingarnar í nýnorskunni,
sem standa íslenzku næst. Með i-end-
ingum á ég t. d. við kvenkynsorð sterkr-
ar beygingar í bundnu formi, sem
enda á i: bygdi, strandi, soli, í staðinn
fyrir bygda, sola, stranda, og á sama
hátt hvorugkynsorð sterkrar beygingar í
fleirtölu: tréi, ordi, dikti. Þessa má sjá
dæmi í tilvitnunum mínum í þýðingar
Orglands. En allt má rekja þetta til
nafna hans Aasens.
I þýðingum þessum er ótal margt,
sem ekki er auðið að ná í öðrum mál-
um, nema þá helzt færeysku. Um það
er ég reyndar tæpast dómbær, en mér
er nær að halda, að svo sé. Þær geisla
allar af kærleika Orglands til íslenzkrar
tungu og íslenzkra bókmennta, enda er
ekki unnt að ná svona árangri án þess
kærleika. En þýðingarnar sína líka hví-
líkt hljóðfæri norskt mál er til ljóða-
gerðar, þegar það er knúið af meistara-
höndum eins og hans.
Eg þakka Ivar Orgland þetta stór-
virki. Eg hafði eigi aðeins mikla gleði
403