Tímarit Máls og menningar - 01.12.1978, Blaðsíða 93

Olnbogabörn skólans
þá framvegis vandabörn. Það er þýðing mín á skandinavíska orðinu „pro-
blembarn“. Til skilgreiningar orðsins teljast þeir sem eiga erfitt með sam-
skipti við aðra, eða það sem flestir þekkja undir nafninu geðrænir erfið-
leikar eða hegðunarvandkvæði. Erfiðleika í samskiptum er oft illgerlegt
að greina frá erfiðleikum við nám. Þetta tvennt orkar hvort á annað á
flókinn hátt.
Vandamál í skóla
Rannsóknir víða erlendis frá sýna fram á alvarlegt vandamál í skólagöngu
verulegs hluta nemenda. Skýrslur frá Noregi, Danmörku og Svíþjóð segja
að í sumum bæjarhverfum eigi um og yfir 20% af börnum á barna- og
unglingastigi x erfiðleikum. Vitneskja um þetta hefur m. a. haft í för með
sér miklar umræður um tilgang skólans, hverjir búi honum þvílík skilyrði,
og hvað beri að gera við þeim. Sumir, þar á meðal Christie, hafa gengið
svo langt að álíta að skólinn hafi sungið sitt fegursta í sinni núverandi
mynd, hann sé aðallega geymslustaður fyrir börn og það beri að stefna
að allt öðrum skóla, skóla sem sé hluti af hinu raunverulega lífi sam-
félagsins.
Eftir tveggja ára starf við sálfræðiþjónustu í skólum tel ég að um mikil
skólavandamál sé að ræða á Islandi, enda þótt tölurnar vanti. Þessu geta
margir kennarar sennilega borið vitni, þrátt fyrir að þeir hafi ekki hátt
um slíka hluti. Ef menn viðurkenna vandamál við starf sitt, geta þeir farið
að halda að þeir séu einskis nýtir við það. Þess vegna er oft betra að halda
slíkum tilfinningum frá sér. Astæða er til að ætla að mörgum kennurum
veitist starf sitt erfitt, og það hafi í för með sér vanmáttartilfinningu. Kenn-
arar eru fyrst og fremst menntaðir í að kenna en ekki í að takast á við
flókin mannleg vandamál. Það er þó aðstaða sem langflestir þeirra lenda í.
Hvað gerir kennari þegar vandamál koma upp? Léttvæg námsvandamál
reyna kennarar oftast að leysa sjálfir með því að grípa til þeirra ráðstaf-
ana sem eru fyrir hendi innan hvers skóla. Ef um meiri námserfiðleika er
að ræða, leita sumir kennarar aðstoðar sálfræðiþjónustu. Eins er ef um
samskiptaerfiðleika er að ræða. En líklega biðja kennarar frekar um aðstoð
í slíkum málum en ef vandinn snýst um námið eingöngu. Slíkt er ekki
ósennilegt, þar sem flókin félagssálfræðileg samskipti reynast kennurum
erfið og leiða oft til meiri vandræða í bekk en hreinir námserfiðleikar gera.
423