Tímarit Máls og menningar - 01.11.1980, Blaðsíða 97

Gúanðskáld og önnur skáld
fjölmiðlum: meiri styrki, meiri auð, frystihúsin eru snauð.“ En meðan út-
gerðarmaðurinn lifir menningarlega við antík og málverk býr vinnuafl hans
öðruvísi:
Uppi á verbúð blómstrar menningin,
komið og þið munuð sjá
slagsmál ríðingar fyllirí
og Jack London horfa á.
„Engin pólitísk slagyrði
eða Maómyndir veggjum á,
þá færðu reisupassann, vinur minn,
staðnum verður frystur frá.“
í gúanótextunum sem hér hafa verið tekin dæmi úr er sagt frá nöturlegum
veruleika verbúðalífs farandverkafólks og bónusvinnu í fiskiðnaði. Afleiðing
þrældómsins er augljós: „Stæltur er skrokkur þinn, djöfull sljór hugurinn.
Ykkar er jú hagurinn, hagurinn er ekki frystihússins. Það vita þeir og þjarma að
ykkur refsibónusinn." Hvati textanna er einmitt þessi þrældómur og löngunin
til að andæfa honum, því stöðvarvaldið virðist ekki gera ráð fyrir því að
vinnuaflið sé manneskjur með venjulegar þarfir einstaklinga fyrir góðan að-
búnað og tækifæri til að lifa lífinu eins og þeir kjósa. Þessir textar renna frá
uppsprettu allrar góðrar listar, lönguninni til að vera manneskja og hjálpa
öðrum til þess líka.
Á mælikvarða bókmenntastofnunar er þessi kveðskapur hins vegar ekki góð
list eins og þið hafið eflaust tekið eftir. Rím og stuðlasetning eru ófullkomin
enda er löngu búið að kippa stoðunum undan því hvoru tveggja, skáldaleyfi eru
óspart notuð og orðaröð verður iðulega brengluð hrynjandinnar vegna eins og
gerist og gengur í söngtextum. En það er til annar mælikvarði á texta en sá sem
bókmenntastofnunin notar og það ergagnsemi, notagildi. Fólki er nauðsynlegt,
ekki síst þegar því líður illa, nauðsynlegt og eðlilegt að lýsa aðstæðum sínum og
tilfinningum fyrir sjálfu sér eða öðrum sem svipað er ástatt fyrir, það eflir
sjálfstraustið og skilning á aðstæðunum. Sumt fólk skrifar dagbók, annað
endurminningar, enn aðrir syngja. Verkalýðssöngvar eru jafngamlir verkalýðs-
baráttu og alveg fáránlegt að reyna að kveða þá niður núna.
Ýmis skáld hafa séð þörfina fyrir verkalýðsljóð og farið í vinnu í frystihús eða
til sjós til þess að geta ort um það. Þetta er lofsvert framtak en kemur ekki í
staðinn fyrir söngvana. Skáldin eru aðkomumenn í frystihúsi og verbúð, þau
351