Tímarit Máls og menningar - 01.09.1989, Blaðsíða 105

Ingrid Strobl
Nelly Sachs
Fyrir skömmu kom út á Islandi bók sem hefur að geyma þýðingar á úrvali af
þýskri ljóðlist frá stríðslokum. Þeim sem hér skrifar er kunnugt um að mjög
var vandað til þessarar útgáfu en hann hefur þó uppgötvað að í bókinni er
ekki eitt einasta Ijóð eftir Nelly Sachs. Eftirfarandi grein var þýdd til að
kynna skáldkonuna. A það skal jafnframt bent að lífssaga Nelly Sachs er að-
eins brot af nöturlegri sögu Þýskalands. Þúsundir manna sem urðu að flýja
Þriðja Ríkið - hvort heldur það var vegna pólitískra skoðana, réttlætis-
kenndar eða kynþáttar - mættu fálæti, tortryggni og jafnvel hatri í Þýska-
landi eftir stríð. Aftur á móti áttu samviskulausustu fjöldamorðingjar Þriðja
Ríkisins - þeirra á meðal ófáir læknar, saksóknarar og dómarar - nær undan-
tekningalaust glæstan feril framundan.
I lok greinarinnar skrifar höfundurinn, Ingrid Strobl, að Nelly Sachs hafi
verið „fórnarlamb þýskrar lygi“. Þessi orð eru dæmigerð fyrir vesturþýska
róttæklinga. Að þeirra áliti er hin þýska lygi ekki aðeins hugmyndafræði
nasismans heldur einnig það þýska þjóðfélag sem varð til eftir stríð. Þjóðfé-
lag sem umbunar böðlum og refsar fórnarlömbum. Þjóðfélag sem þorir ekki
að horfast í augu við eigin fortíð.
Ingrid Strobl er vesturþýsk menntakona og femínisti. Hún hefur setið í
fangelsi frá því um jólin 1987 og er gefið að sök að hafa keypt vekjaraklukku.
Lögreglan telur að klukkan hafi verið notuð í sprengjutilræði við Lufthansa-
flugfélagið. Strobl þvertekur fyrir að hafa verið viðriðin tilræðið og ber fróð-
um mönnum saman um að fátt bendi til að hún sé sek. En vesturþýska rétt-
arkerfið lætur ekki að sér hæða. Það er jafn óbilgjarnt í málshöfðunum sín-
um gegn „hugsanlegum terroristum“ og það hefur verið undanlátssamt við
ofangreinda fjöldamorðingja.
Greinina skrifaði Ingrid Strobl í fangelsinu. Hún birtist í þýska kvenrétt-
indaritinu „Emma“ í júlí 88.
Þýðandinn
„Nelly Sachs, fædd í Berlín 10. desember 1891. Kom sem flóttamaður ásamt
móður minni til Svíþjóðar 16. maí 1940. Hef búið í Stokkhólmi síðan 1940
og fengist við ritstörf og þýðingar.“
I þessum þremur knöppu setningum lýsti þýski gyðingurinn og nóbels-
verðlaunahafinn Nelly Sachs lífshlaupi sínu skömmu áður en hún dó. Hún
var ekki gefin fyrir að fjölyrða um sjálfa sig. „Það veldur mér áhyggjum að
367