Tímarit Máls og menningar - 01.09.1989, Blaðsíða 46

Tímarit Máls og menningar
„Hér í húsinu býr lítil og anzi lagleg stúlka á fjórða ári“? Og er hægt að
hugsa sér meiri stíl, agaðri og fágaðri mannasiði, en að skrifa þessa setningu
í bréf til fjögurra ára drengs, ári eldri en þessi litla og laglega stúlka, og titla
hann í bréfinu „háæruverðugan yngispilt"?
Svo er það meginefni bréfsins: pissiríið, sameiginlegt áhugamál og bar-
áttumál okkar þriggja, Helgu, Manga og mitt: bleyjur enn í fersku minni,
einkanlega Helgu að vænta má. Og einstaka hneisur yfirvofandi eins og
þegar ég brunaði á þríhjóli niður Bárugötuna og beint í veginn fyrir Sól-
vallavagninn á leið hjá Unuhúsi eftir Garðastræti, stefnandi allar götur inn
á Njálsgötu og Gunnarsbraut. Strætisvagninn snarbremsaði og keyrði hálf-
ur upp á gangstétt og bjargaði þar með lífi mínu. Strætisvagnabílstjórinn
var enginn annar en Óli rauði, Ólafur Kristjánsson fullu nafni, frægur
maður í Reykjavík og síðar góður kunningi minn. Hann svipti mér inn í
strætisvagninn og settist í bílstjórasætið mikilúðlegur: Hvort ég vissi hvað
ég væri að gera, drengur? Eg hefði næstum því verið búinn að drepa mig og
kannski miklu fleira fólk? Svona gerir enginn nema óviti. Þegar hér var
komið beygði hetjan af þríhjólinu af - og byrjaði að pissa. Niður skálmina
og niður á gólf í strætisvagninum. Þar varð stór pollur. Þetta var fyrsta
stóra auðmýking mín í lífinu, og það var lítil bót í máli að aðrir reiðhjóla-
kappar af Bárugötu og Garðastræti höfðu lagt á flótta undan strætisvagnin-
um á gangstéttinni og urðu ekki vitni að henni. Pabbi minn brást við henni
með því að fara með mig niður á Torg að hitta Ola rauða á kaffistofu stræt-
isvagnanna. Hann vildi sjálfur þakka Óla fyrir snarræðið og lífgjöfina, og
eins fyrir hitt að hafa tekið duglega í lurginn á strákskömminni fyrir óvita-
skapinn á hjólinu. Mig lét hann biðja Ola fyrirgefningar og þakka honum
fyrir allt sem hann hafði gert - þar á meðal fyrir að valda sjálfri auðmýk-
ingu auðmýkinganna að ég pissaði í buxurnar og á gólfið í strætisvagninum
fyrir framan fullan vagn af fólki. Og orðinn fjögurra ára.
Þórbergur brást við fréttinni af auðmýkingu auðmýkinganna með því að
skrifa bréfið sem ég hef lesið fyrir ykkur.
II
Stíll er ekkert eitt. Það er stíll á bréfinu sem ég hef lesið. Þetta litla bréf er
samfellt listaverk, allt frá orðunum „Hringbraut 145“ sem það byrjar á til
punktsins fyrir aftan nafn bréfritarans í lokin. Ég er búinn að vekja athygli
á setningunni „Hér í húsinu er lítil og anzi lagleg stúlka á fjórða ári.“ Mig
langar að vekja snöggvast athygli á öðrum setningum, þessum um Manga
Pissikoff en ekki um Helgu pissidúkku: „Móðurfaðir hans og ég erum
bræður. . .Einu sinni var Pissikoff austur á Hala í Suðursveit hjá afa sínum.
308