Tímarit Máls og menningar - 01.09.1990, Blaðsíða 70

þar eru saman komnar allar mögulegar unaðssemdir lífsins: snerting, sjón, heyrn, mál,
skynjun, en líka að drekka, borða, kúka, þekkja, dansa. Það fylgir því líka gleði að gefa
bami brjóst, og það er meira að segja nautn að ala bam, það er dásamlegt að hafa
blæðingar, þær eru volgt slím, dökk mjólk, volgur blóðsœtur vökvi, sársauki sem veldur
sviða líkt og hamingjan.
Aðeins heimskingi gæti brosað að þessari gleðiyfirlýsingu. Bókstafstrú er alltaf
yfirgengileg. Bókstafstrúarmaðurinn má ekki hafa áhyggjur af því að hann sé fáránlegur,
ef hann ætlar alla leið, alla leið í auðmýktinni, alla leið í nautninni. Heilög Teresa dó með
bros á vör, og á sama hátt heldur Heilög Annie Leclerc (höfundur bókarinnar sem ég
vitnaði í) því fram að dauðinn sé augnablik gleði og karlmaðurinn einn óttist hann, vegna
þess að hann sé svo óskaplega upptekinn af litla sjálfinu sínu og litla valdinu sínu.
Efst, rétt eins og háhvelfing þessa musteris unaðssemdanna, trónir hláturinn, dásamleg
alsœla hamingjunnar, hámark nautnarinnar. Hlátur nautnarinnar, nautn hlátursins.
Þesskonar hlátur er óneitanlega handan við brandarann, illkx’ittnina og fáránleikann.
Systumar tvær sem liggja hlið við hlið í rúminu hlæja ekki að neinu sérstöku, það er ekkert
sem vekur hlátur þeirra, hann er tjáningarform vem sem gleðst yfir því að vera. Sá sem
finnur til skyndilegs líkamlegs sársauka kveinkar sér samstundis (og hann er utan við
fortíð og framtíð), og sama er að segja um þann sem veltist um af hlátri, hann man ekkert
og vill ekkert, því á slíku augnabliki öskrar hann framan í heiminn og vill ekkert vita um
neitt nema það.
Þið kannist sjálfsagt við þetta atriði eftir að hafa séð það í tugum lélegra kvikmynda:
drengur og stúlka haldast í hendur og hlaupa um fallegt landslag í vorskrúða (eða
sumarskrúða). Þau hlaupa, þau hlaupa, þau hlaupa og hlæja. Hlátur hlauparanna tveggja
á að gera heiminum öllum og gestum allra kvikmyndahúsa þetta ljóst: við erum hamingju-
söm, við gleðjumst yfir því að vera þessa heims, það er algert samræmi milli okkar og
verunnar! Þetta er heimskulegt atriði, klisja, en endurspeglar eina af grundvallarafstöðum
manneskjunnar: alvarlega hláturinn, hláturinn handan brandarans.
Allar kirkjudeildir, allir léreftsframleiðendur, allir hershöfðingjar, allir stjómmála-
flokkar eru sammmála um þennan hlátur, og myndin af hlaupurunum tveimur sem hlæja
á hlaupunum er birt á auglýsingaspjöldunum sem þeir nota til að reka áróður fyrir trú
sinni, framleiðslu, hugmyndafræði, þjóð, kynferði og uppþvottadufti.
Það er einmitt slíkum hlátri sem Michele og Gabriella hlæja. Þær eru að koma út úr
ritfangaverslun, þær leiðast og halda í lausu hendinni á litlum pakka sem inniheldur
litaðan pappír, lím og teygjur.
„Sjáðu bara til, frú Rafael verður alveg stórhrifin," segir Gabriella og gefur frá sér
stutt, hvell hljóð. Michele er henni sammála og gefur frá sér mjög svipuð hljóð.
68
TMM 1990:3