Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Side 49

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Side 49
Aftanmálsgreinar 1. Finnur Sigmundsson, bls. 10. Gísli Konráðsson taldi Níels þó fæddan í Hafhar- firði, eins og ff am kemur í sömu heimild. — Þar sem síðutölur koma fyrir í sviga í ritgerðinni er vísað til þessarar bókar Finns nema annað komi fram. 2. August Heinrich Julius Lafontaine (1752-1829); Níels nefnir skáldsögu hans Rúdolph og Júlía eða Hjartans eftirmynd (á frummálinu Rudolph und Julie: ein gemalde menschlichen Herzens, Berlín 1801-1802, 2 bindi; kom út sömu ár á dönsku). Kvæðið sem Níels byggir á sögunni heitir „Þær sundurlyndu reisusyst- ur, Lukkan og Dygðin.“ — Sigurður Breiðfjörð orti rímur út af sögu sama höfundar um Aristómenes og Gorgus frá árinu 1796 (á dönsku 1800). 3. Nafnið Ninon kann að eiga rætur að rekja til sögu Lafontaines um Henríettu Bellman (Henriette Bellman, ein gemalde schöner Herzen (Berlín 1802), því þar heitir einn kaflinn einmitt Ninon og er nafnið sagt vísa til þekktrar franskrar kvenpersónu. Sú kona var Ninon de Lenclos (1620-1705), fræg léttúðardrós og gáfukona og meðal vina hennar voru margir af frægustu mönnum samtíðar- innar, svo sem Richelieu og Moliére. 4. Sbr. Páll Eggert bls. 91, Hannes Pétursson bls. 168 og Steingímur bls. 227. 5. Jón Ólafsson ritstjóri segir að Níels hafi samið fjóra ritlinga: Um forlög ogfrívilja, Kall ogskyldur rithöfunda, Vina-málog Ánœgju og rósemi, en sjálfur hafði Jón þó ekki séð neina þessara ritgerða. Ritgerðin um Kall og skyldur rithöfunda gæti annaðhvort verið formálinn, sem hér er vitnað í, eða Athugasemdir um skáldskaparmenntina — ef það er þá ekld eitthvert enn annað verk um svipað efni. 6. Sbr. Árni Sigurjónsson 1991, 176-177 (kafli um Dante) og 184. í sama riti (bls. 33-36) má lesa um skilning Platons á skáldskap sem lygi. 7. Aristóteles greinir á milli Hómers, sem hann telur raunverulegt skáld, og heim- spekingsins EmpedóJdesar sem skrifaði í bundnu máli og var náttúrufræðingur en ekki skáld. Eins nefnir hann ritgerðir um læknisfræði og náttúrufræði sem geti verið í bundnu máli, en það er ekld hátturinn heldur eftirlíkingin sem að dómi hans gerir skáldið. 8. Skráningu í handritaskrá Landsbókasafnins og stærð handritsins ber ekki sam- an; skráin segir ritgerðina vera 48 blaðsíður, en eins og hún liggur fyrir nú er hún aðeins 43 síður (10+33). Niðurlagið kann að vera týnt. 9. Itarlegt yfirlit um rímnahætti er að finna í hinu merka háttatali Sveinbjarnar Beinteinssonar, og eru þar taldir flestir þeirra hátta sem Níels nefnir — þó sé ég þar ekki dellingshátt, sigurðarbrag og hrínanda nefnda þar á nafn. 10. Sama viðhorf kemur ffam hjá Platoni í samræðunni Ion, þar sem Sókrates gerir góðlátlegt grín að kvæðamanninum sem hún er kölluð eftir. — Síðutölur í hornklofum í því sem hér fer á eftir eiga við handrit Níelsar. 11. Sbr. Árni Sigurjónsson, bls. 71 (sbr. Brútus Ciceros, 25, 98). Sömu rök eru síendurtekin hjá endurreisnarhöfundum. 12. Trúlegt má telja að Níels sæki hugtakið „leiðarsteinn" í kvæði Eggerts Ólafssonar, sem heitir „Leiðar-steinn góðra farmanna í hafvillum heims þessa“ (Kvœði, bls. 56-62). 13. Gorgías segir: „Né heldur, það veit Seifur, bæri að leggja hatur á íþróttakennarana og herskólakennarana og reka þá í útlegð, þótt einhver ungur maður, sem gengi í glímuskóla og væri kominn í góða líkamsþjálfun og orðinn snjall hnefaleikari, tæki þá að berja föður sinn og móður sína eða aðra vini og vandamenn.“ (456, bls. 60 í ísl. útg.). 14. Mælskulistin virðist allfjarri skáldskap í nútímanum, en að fornu voru þessar TMM 1994:3 47
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.