Tímarit Máls og menningar

Ukioqatigiit

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Qupperneq 110

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1994, Qupperneq 110
Til þess verður bæði að setja þær inn í vítt samhengi — samhengi bókmennta- greinar og tímabils og svo „samhengið í íslenskum bókmenntum“, hvernig sem því kann að vera háttað, — og einnig að fjalla um hvert verk út af íyrir sig, eða a.m.k. þau sem talin eru verðskulda slíka umfjöllun, þótt það verði í einhverju afbrigði „upptalningastíls“. Ekki verður annað sagt en tvö fyrstu bindi Islenskrar bókmenntasögu gegni þessu hlutverki með sóma, og þar er margt að finna sem fengur er í. Þar sem tímabilið sem þau fjalla um spannar upp undir níu aldir eða svo, hafa margir fræðimenn lagt hönd á plóg, og hafa þeir skipt þannig með sér verkum, að Vé- steinn Ólason, sem er ritstjóri alls verks- ins, fjallar um skáldskap miðalda og Islendingasögur, Guðrún Nordal tekur til meðferðar Sturlungu, Sverrir Tómas- son skrifar um sagnaritun á miðöldum, ffæðirit alls konar, bæði þýdd og ffum- samin, og trúarbókmenntir í lausu máli, Torfi Túlinius gefur yfirlit yfir fornald- arsögur og riddarasögur, og síðan tekur Böðvar Guðmundsson við og segir frá bókmenntum af öllu tagi frá siðaskipta- tímanum og fram til miðrar 18. aldar. Krossgátur verða lifandi Höfundarnir hafa allir unnið verk sitt mjög vel, og er ástæðulaust og yrði auk þess allt of langt mál að reyna að gera grein fyrir þætti hvers og eins. Þess í stað verður látið nægja að líta á það sem undirrituðum fannst einkum nýstár- legt. Má þar fyrst telja gagnmerkan kafla um dróttkvæði. Þetta er einn erfiðasti hluti fornbókmenntasögunnar, þar sem fjölmargir lesendur fornsagna eru lík- legir til þess að gefast upp á vísunum eftir stutta tilraun og kveða upp þann úrskurð að þetta séu steindauðar bók- menntir, einhvers konar tilgangslausar krossgátur og ekki á neinn hátt erindi sem erfiði að reyna að komast í gegnum þær. En höfundi tekst að setja fram í mjög skýru máli þá hugsun sem er að baki hinni sérkennilegu málsbeitingu hirðskáldanna og sýna mönnum hvert þeir eigi að beina sjónum sínum og hvernig hægt sé að vega og meta hin einstöku verk. Má mikið vera, ef þessar skýringar eiga ekki eftir að opna ein- hverjum nýja leið að þessari óvenjulegu orðsins Iist. Með því að tengja saman fornaldar- sögur og riddarasögur, sem menn hafa hingað til gjarnan flokkað sér, er einnig nýju ljósi varpað á þessar bókmennta- greinar. Það kemur sem sé í ljós, að þarna er um að ræða sérstakan straum í bókmenntasögunni: fyrst koma ffam á sjónarsviðið elstu fornaldarsögurnar, í nánum tengslum við Eddukvæði og forna sagnahefð, síðan eru riddarasögur þýddar úr fornfrönsku og loks blandast þetta tvennt og upp kemur „íslenska rómansan“, þ.e.a.s. yngri fornaldarsög- ur og frumsamdar riddarasögur, sem eru af svipaðri formgerð þótt ýmislegt greini þær að. Þetta verður loks ein lang- lífasta bókmenntagreinin á íslandi, „af- þreyingarbókmenntir11 sem halda vin- sældum sínum öldum saman, og eiga skilið fulla athygli þess vegna, þó ekki væri neitt annað. Loks er það nytsamleg nýjung að gera fræðiritum miðaldanna eins góð skil og hér er gert og draga fram í dagsljósið hve nátengd þau eru samtímalærdómi evr- ópskum. Þá kemur glöggt fram hversu vel Norðurlandabúar fylgdust með því sem var að gerast á meginlandinu bæði í guðfræði og vísindum alls konar, og létu sér ekki nægja að þýða heldur unnu einnig frumlega úr vísindunum. 1 þess- ari grein bókmenntanna er vitanlega erfitt að greina milli hlutar Islendinga og Norðmanna, en sú skynsamlega stefna 108 TMM 1994:3 J
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar: 3. tölublað (01.09.1994)
https://timarit.is/issue/381226

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

3. tölublað (01.09.1994)

Iliuutsit: