Tímarit Máls og menningar - 01.06.2000, Blaðsíða 96

AÐALSTEINN INGÓLFSSON
Barið í brestina
Nú vitum við að með „Pressudómnum“ árið 1992, þar sem tveir blaðamenn
voru dæmdir í fjársektir fyrir að gefa í skyn að Gallerí Borg væri með óhreint
mjöl í pokanum, tapaðist gullvægt tækifæri til að stöðva þessa svikamyllu
áður en verulegt tjón hlaust af. Þeir sem annars hefðu efnt til frekari rann-
sókna á viðskiptaháttum gallerísins létu sér dóminn að kenningu verða. Of-
vöxtur virðist einnig hafa hlaupið í sjálfstraust þeirra gallerímanna eftir
uppkvaðningu dómsins; a.m.k. leiða athugarnir Ólafs Inga Jónssonar í Ijós
að í kjölfarið streymdu vafasöm verk inn á markaðinn sem aldrei fyrr.
Sjálfsagt mun það taka einhver ár að komast fyrir þessa óværu á íslenskum
listaverkamarkaði. Meðan sérffæðingar gaumgæfa þann aragrúa verka sem
kærð hafa verið mætti dómskerfið byrja á því að taka „Pressumálið“ upp á
nýjan leik og hreinsa æru þeirra sem fyrstir „blésu í flautuna“ svo notað sé
alþjóðlegt hugtak í blaðamennsku.
Hvernig verður svo barið í alla þá bresti sem þetta fölsunarmál hefur opin-
berað? Það má auðvitað hvetja landsmenn til að breyta um afstöðu og taka
upp „kategorískan þankagang" sem auðveldi þeim að greina á milli ólíkra
listrænna afurða, eins og Halldór Björn gerir í niðurlagi greinar sinnar.
Ég veit sosum ekki hvernig á að standa að slíkri innrætingu. En með öðr-
um aðferðum má skapa aðstæður sem sannarlega munu auðvelda mönnum
að fóta sig á listaverkamarkaði og gera þá næmari á myndlist yfirleitt, þó svo
þær muni aldrei geta fyrirbyggt starfsemi óvandaðra aðila með það sem lög-
in kalla „eindreginn brotavilja".
Hér vil ég einungis tilgreina þrjú úrræði, og er ekkert þeirra sérstaklega
frumlegt:
í fyrsta lagi þarf að hefja reglulega kennslu í íslenskri myndlistarsögu bæði
á grunnskóla- og menntaskólastigi, og gera fólki einnig kleift að nema hana
til B.A. gráðu á háskólastigi. í öðru lagi er brýnt, með áætlunum til margra
ára, að hrinda í framkvæmd heildarskráningu á verkum helstu listamanna
okkar, lífs og liðinna. Og loks verður að taka lögin um uppboðsfyrirtæki til
endurskoðunar, banna eigendum slíkra fyrirtækja að stunda innherja-
viðskipti af því tagi sem Gallerí Borg virðist hafa gert og skylda þau til að
leggja fram eigendasögur verka, óski viðskiptavinir eftir þeim.
Allt útheimtir þetta gríðarlega forvinnu og samvinnu bæði sérfræðinga og
stofnana á ýmsum sviðum. Og ekki síst umtalsverðar fjárhæðir. En miðað
við þær fjárhæðir sem nefndar hafa verið í tengslum við falsanir á íslenskum
listaverkum í rúman áratug, þá verða þessi úrræði ekki lengi að gera í blóðið
sitt.
94
www.malogmenning.is
TMM 2000:2