Bókasafnið


Bókasafnið - 01.06.2014, Blaðsíða 8

Bókasafnið - 01.06.2014, Blaðsíða 8
Bókasafnið 38. árg. 2014 8 ﴾t.d. ﴾Webster, 2010 ﴾1995﴿﴿, þótt kenning Abbotts hafi ekki verið notuð við greininguna. 2.1 .1 Kenning Abbotts um kerfi fagstétta Samkvæmt kenningu Abbotts mynda fagstéttir kerfi þar sem hver fagstétt ræður yfir óðali ﴾jurisdiction﴿, sem er yfirráða­ eða áhrifasvæði hennar. Abbott færði rök fyrir því að störf og hlutverk fagstétta breyttust stöðugt, það hefði smám saman áhrif á tengsl þeirra, og tengslin hefðu áhrif á þróun fagstéttanna. Sumar breytingar eiga upptök sín utan óðals fagstéttar, svo sem tæknilegar og stjórnmálalegar breytingar og þær sem félagsleg öfl valda, en aðrar innan óðals fagstéttar. Breytingarnar hefjast með röskun á ríkjandi stöðu, átök skapast um yfirráð óðals, uppstokkun fyrra skipulags á sér stað og í kjölfarið kemst á jafnvægi. Til þess að tryggja yfirráð sín yfir óðali og verjast innrásum annarra stétta tryggja fag­ stéttir sér forgang að störfum innan óðalsins með því að stofna fagfélög og fagtímarit, þróa og gefa út handbækur og önnur grundvallarrit á fagsviðinu, stjórna menntun og nýliðun fagfólks ﴾ráða jafnvel hverjir fái að mennta sig í faginu﴿, samþykkja siðareglur, skipuleggja menntun undirstéttar og koma sér upp lögvernduðu starfi ﴾sterkari aðgerð﴿ eða starfsheiti ﴾veikari aðgerð﴿, sé þess nokkur kostur ﴾Abbott, 1988, s. 1­95﴿. Bókasafns­ og upplýs­ ingafræðingur er til dæmis lögvarið starfsheiti. Einungis þeir sem fullnægja tilteknum skilyrðum og fengið hafa leyfisbréf mega nota það starfsheiti ﴾Lög um bókasafns­ fræðinga nr. 97/1984 með áorðnum breytingum 21/2001, 88/2008 og 26/2011﴿. Að hluta til er þróun fag­ stétta undir því komin hvernig þær stjórna aðgangi að fagþekkingu og færni. Annars vegar er um að ræða stjórn á aðgangi að tæknilegri færni, til dæmis að iðn­ þekkingu ﴾crafts﴿ og hins vegar stjórn á aðgangi að óhlutstæðri ﴾afstrakt﴿ þekkingu, til dæmis þekkingu há­ skólamenntaðra fagstétta ﴾professions﴿. Öflugasta vopnið í baráttunni við að halda yfirráðum sínum í óðali og að vinna ný er að dómi Abbott það að búa yfir af­ strakt þekkingu sem nota má á víðum vettvangi við lausn margs konar verkefna ﴾Abbott, 1988﴿. Óðulum ná fagstéttir undir sig með tvennu móti. Annars vegar koma þær að þeim ósetnum þegar um ný eða yfirgefin óðul er að ræða. Hins vegar verða þær að gera innrás og ná óðalinu á sitt vald, þegar um setin óð­ ul er að ræða. Ný óðul verða meðal annars til við til­ komu nýrrar tækni, jafnframt verða þá oft til nýjar fagstéttir og gamlar fagstéttir aðgreinast í sérhæfðar undirstéttir. Sem dæmi má nefna sérfræðinga í leitum í rafrænum gagnasöfnum á níunda og tíunda áratug síð­ ustu aldar og kerfisbókasafnsfræðinga ﴾system librari­ ans﴿, sérhæfð störf sem sköpuðust við tölvuvæðingu bókasafna. Gamlar fagstéttir geta líka sótt í ný óðul. Annað hvort yfirgefa þær gamla óðalið sitt og tapa þar yfirráðum, ef þær eru ekki nógu öflugar eða mannmarg­ ar til þess að halda yfirráðum í tveimur óðulum samtím­ is, eða stækka yfirráðasvæði sitt með því að bæta yfirráðum yfir nýja óðalinu við yfirráðin yfir því gamla. Ljóst er að miklu máli skiptir að skipuleggja varnir gegn árásum annarra fagstétta í eigið óðal. Almenningsálitið eða ímynd fagstéttar út á við getur einnig veitt henni að­ gang að eða jafnvel forræði yfir tilteknu óðali. Á sama hátt og ný tækni getur skapað ný óðul geta gömul óðul lagst af með tilkomu hennar. Auk þess sem að ofan er talið lagði Abbott áherslu á að yfirráð yfir afstrakt ﴾óhlut­ stæðu﴿ þekkingarkerfi væri öflugasta vopnið í átökum um yfirráð yfir óðulum ﴾Abbott, 1988, s. 1­95﴿. Almenningsálitið eða ímynd fagstéttar út á við getur einnig veitt henni aðgang að eða jafnvel forræði yfir tilteknu óðali. 2.1 .2 Miðilskenning (medium theory) Meyrowitz Meðal kenninga um byltingarkenndar breytingar er miðilskenning ﴾medium theory﴿ Meyrowitz ﴾2001﴿. Sam­ kvæmt henni hefur tilkoma þriggja tegunda sam­ skiptamiðla, sem bættust við þá sem fyrir voru markað þrjú meginmenningarskeið i sögu mannkyns. Skeið munnlegrar miðlunar, sem markaðist af tilkomu tákn­ kerfis tungumáls og þróaðist í kjölfar breytinga á radd­ færum manna ﴾Deibert, 1998 ﴾1997﴿; Lieberman, 1977﴿. Á því skeiði var þekking geymd huglægt. Skeið miðlunar með ritlist ﴾jafnt handskrift sem prentun﴿, sem markaðist af tilkomu táknkerfa til ritunar á áþreifanlegan miðil. Þau voru í fyrstu myndtákn en síðar stafróf og annars konar táknkerfi. Prentlistin jók framleiðslumöguleika á rituðu máli gífurlega og hafði byltingarkennd áhrif ﴾De Vinne, ﴾n.d. ﴾1876﴿﴿; Eisenstein, 1997 ﴾1979﴿﴿. Þriðja skeiðið er skeið rafrænnar miðlunar. Það markaðist af tilkomu rafrænna miðla. Á því skeiði skiptir notkun nýs táknkerfis, tvíundakótans ﴾aðrar gerðir kóta koma einnig til greina﴿ höfumáli að dómi þeirrar er þetta ritar. Viðfangsefni miðilskenningarinnar geta verið ein­ staklingar ﴾micro level﴿ jafnt sem þjóðmenning ﴾macro level﴿. Þau snúast um hvernig viðbót nýs samskiptamið­ ils, sem bætist við þá sem fyrir voru, getur breytt þjóðfé­ lagsgerðinni varanlega að tilteknum skilyrðum uppfylltum. Meðal skilyrðanna er að frá blautu barns­ beini sé notkun nýja miðilsins hluti af daglegu lífi alls al­ mennings, og að almennt hafi fólk greiðan aðgang að
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Bókasafnið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bókasafnið
https://timarit.is/publication/245

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.