Bókasafnið - 01.06.2014, Blaðsíða 16

Bókasafnið 38. árg. 2014
1 6
Júlíusdóttir, 1994; 2007; 2013a﴿.
5.3 Landfræðileg dreifing, aldur og kyn
starfsmanna
Niðurstöður sýna að hlutfallsleg fækkun starfsfólks
hafði orðið utan höfuðborgarsvæðisins árið 2001. Árið
1989 starfaði um 47% launaðra starfsmanna rann­
sóknarsviðsins utan þess og þjónaði um 43% lands­
manna, 2001 var landsbyggðarstarfsfólk um 27% og
þjónaði um 38% landsmanna ﴾Hagstofa Íslands, 2014﴿. Í
raun hafði landsbyggðarstarfsfólki fækkað um 56 ﴾18%﴿
og stöðugildum aðeins fjölgað þar um 7% ﴾Stefanía Júlí­
usdóttir, 2013a﴿.
Fjöldi starfsfólks hafði aukist og einnig hafði starfs­
hlutfall hvers starfsmanns aukist að meðaltali. Mest var
aukning starfsfólks á sviði sérfræðisafna og skjalastjórn­
ar á höfuðborgarsvæðinu. 88 starfsmenn ﴾um 142%﴿ og
rúm 70 stöðugildi ﴾um 206%﴿. Á landsbyggðinni hafði
starfsmönnum í sérfræði­ og skjalasöfnum fjölgað um 6
og stöðugildum um 6.2 á sama tíma. Niðurstöður benda
til þess að á rannsóknartíma hafi starfsemi sem þurfti
góðan aðgang að þekkingu og upplýsingum að mestu
byggst upp á höfuðborgarsvæðinu ﴾Stefanía Júlíusdóttir,
2013a﴿.
Upplýsingum um aldur starfsmanna var safnað mið­
að við16­20 ára og síðan á tíu ára tímabilum: 21­30, 31­
40, ... 71­80. Samkvæmt upplýsingum um 87% starfs­
manna 1989 voru um 60% eldri en 41 árs. Árið 2001
hafði þetta hlutfall hækkað í 67% samkvæmt upplýsing­
um um 98% starfsmanna. Árið 1989 voru 77% starfs­
manna konur samkvæmt
upplýsingum um 90.6% starfs­
manna, en árið 2001 hafði hlutfall
kvenna hækkað i 86.4% samkvæmt
upplýsingum um 98.7% starfs­
manna. Samkvæmt niðurstöðum
beggja kannananna um eftirspurn
næstu fimm árin blasti við að of­
framboð yrði á bókasafns­ og upp­
lýsingafræðingum miðað við að fjöldi
útskrifaðra yrði svipaður og fyrri ár
﴾Stefanía Júlíusdóttir, 2013a﴿. Þær
spár rættust ekki.
6 Breytingar á fjölda og gerð útgáfu-
eininga á síðari helmingi 20. aldar
Á árunum 1978­1985 starfaði sú er þetta ritar í
Þjóðdeild Landsbókasafns Íslands, við skráningu í þjóð­
bókaskrá Íslendinga, Íslensku bókaskrána ﴾Íslenzk rit,
1944­1973; Íslensk bókaskrá, 1974­2001﴿ sem kom út
árlega. Ljóst var að á þeim tíma var stór hluti íslenskra
útgáfurita utanmarkaðsrit ﴾e. grey literature﴿, það er rit
sem eru ekki gefin út með sölu til hagnaðar að mark­
miði, heldur til þess að miðla þekkingu og upplýsingum,
sem í mörgum tilvikum eru atvinnutengd. Dæmi um
utanmarkaðsrit eru handbækur, verk­ og vinnulags­
reglur, álitsgerðir, úttektir, rannsóknaskýrslur, fréttabréf
og önnur útgáfurit fyrirtækja, stofnana og félagasam­
taka. Rit sem verða til vegna félaga­ og atvinnustarf­
semi, en einnig efni sem bæði er nýtt við vinnu og
iðulega er þörf á við ákvarðanatöku stjórnenda og al­
mennings. Ástæða slíkrar útgáfu getur auk þess verið
kvöð um skýrslugerð vegna styrkveitinga til rannsókna
eða lagaskylda um þekkingarmiðlun til almennings.
Markmið með útgáfu markaðsrita er á hinn bóginn sala
með hagnaði eða alla vega að útgáfan standi undir sér
﴾Stefanía Júlíusdóttir, 2013a﴿.
Með tilliti til ofangreindrar skiptingar var þróun út­
gáfu á pappír á Íslandi 1944­2001 könnuð í hlutfalli við
þróun íbúafjölda á sama tíma ﴾sjá mynd 1﴿. Myndin sýnir
að á rannsóknartímabilinu jókst fjöldi íbúa um 125%
Mynd 1: Breytingar á gerð og fjölda útgáfueininga á Íslandi á síðari hluta 20. aldar, ásamt
fjölda íbúa