Bókasafnið - 01.06.2014, Blaðsíða 46

Útdráttur
Þessi grein byggir á lokaverkefni höfundar sem lagt
var fram til MLIS­gráðu í bókasafns­ og upplýsingafræði
við Háskóla Íslands vorið 2013. Markmið rannsóknarinn­
ar var að skoða viðhorf nemenda til bókasafnskerfisins,
leitarhegðun þeirra og afmarkaða þætti upplýsingalæsis
með því að athuga hvernig þeir teldu að sér gengi að
nota gagnasafnið. Athugað var hvort þeir hefðu fengið
kennslu, hversu vel þeir töldu sig þekkja gagnasafnið og
hvernig það nýttist þeim í náminu. Beitt var eigindlegri
rannsóknaraðferð sem fólst í því að taka opin viðtöl við
átta háskólanema í grunn­ og framhaldsnámi. Niðurstöð­
urnar sýndu að þátttakendur voru ánægðir með bóka­
safnskerfið og þótti það einfalt í notkun. Flestir höfðu
fengið kennslu á Gegni á vinnulagsnámskeiðum, en
nokkrir höfðu þó ekki fengið neina beina kennslu. Nem­
unum fannst kennslan hafa reynst vel en að hún hefði
mátt vera hagnýtari. Notkun þeirra á Gegni tengdist mest
heimildaöflun vegna verkefna og ritgerða og var hún
mismikil eftir því á hvaða stigi námsins þeir voru og í
hvaða fagi þeir stunduðu nám. Þekking nemanna á hlut­
verki og innihaldi gagnasafnsins var almennt nokkuð
góð. Þótti flestum Gegnir hentugur og áreiðanlegur. Það
var þó misjafnt hvort þeir nýttu sér alla valmöguleikana í
bókasafnskerfinu. Nemendurnir virtust samt sem áður
sæmilega upplýsingalæsir, en rannsóknin sýndi að þörf
er á að efla fræðslu.
Inngangur
Háskólanemar hafa úr fjölmörgum upplýsingakerfum
og gagnagrunnum að velja í námi sínu og er bókasafns­
kerfið eitt þeirra. Bókasafnskerfið auðveldar þeim að
finna gögn og heimildir í háskólabókasafninu og því er
mikilvægt að þeir hafi góða þekkingu á innihaldi og
notkun þess. Einn þáttur í því að teljast upplýsingalæs er
að kunna að leita upplýsinga og þekkja leiðirnar til að
nálgast fræðilegar upplýsingar. Árið 1989 settu banda­
rísku bókavarðasamtökin ALA fram eftirfarandi skilgrein­
ingu á upplýsingalæsi: „Til að teljast upplýsingalæs
verður einstaklingurinn að vera fær um að vita hvenær
upplýsinga er þörf og hafa getu til að nálgast, meta og
nota á skilvirkan hátt þær upplýsingar sem hann þarf á
að halda“ ﴾Þórdís T. Þórarinsdóttir, 2008, bls. 105﴿.
Upplýsingalæsi er nauðsynleg undirstaða þess að geta
stundað háskólanám og hafa þarf góða upplýsingafærni
til þess að geta aflað þeirra gagna sem þörf er á í nám­
inu og stundað sjálfstæð vinnubrögð. Eins og rannsóknir
hafa sýnt þá er þessu oft ábótavant, einkum hjá nýnem­
um í háskóla, og mikilvægt að bregðast við með fræðslu
og kennslu í upplýsingalæsi ﴾Mittermeyer og Quirion,
2003﴿. Nemendum í flestum deildum Háskóla Íslands er
boðið upp á slíka fræðslu strax í upphafi háskólanámsins
í samvinnu við Landsbókasafn Íslands – Háskólabóka­
safn og er henni fléttað inn í námið í flestum námsgrein­
um. En telja nemendur sig fá fullnægjandi kennslu á
bókasafnskerfið og hvernig gengur þeim að nota það?
Þeim spurningum verður leitast við að svara í þessari
grein ásamt því að kynna helstu niðurstöður úr eigind­
legri rannsókn höfundar sem byggir á lokaverkefni hans
til MLIS­gráðu í bókasafns­ og upplýsingafræði ﴾Helga
Kristín Gunnarsdóttir, 2013﴿.
Tilgangur, markmið og niðurstöður rann-
sóknarinnar
Markmið rannsóknarinnar var fyrst og fremst að
skoða viðhorf nemenda við Háskóla Íslands til gagna­
safnsins Gegnis, leitarhegðun þeirra og afmarkaða þætti
Helga Kristín Gunnarsdóttir er með B.A.­ próf í frönsku og sagnfræði frá HÍ, 1981;
M.Phil.­ próf í sagnfræði frá University of Exeter, Englandi, 1984; MLIS próf í
bókasafns­ og upplýsingafræði frá HÍ, 2013. Hún hóf störf á Landsbókasafni Íslands
við Hverfisgötu árið 1988 og hefur starfað á Landsbókasafni Íslands –
Háskólabókasafni frá 1994.
Viðhorf háskólanema til bókasafnskerfisins Gegnis
Helga Kristín Gunnarsdóttir
Ritrýnd grein