Bókasafnið - 01.06.2014, Page 81

Bókasafnið 38. árg. 2014
81
safnaráði sem myndi starfa samkvæmt nýju bókasafna­
lögunum. Því væri ætlað að vinna að stefnumörkun um
starfsemi bókasafna í samvinnu við Landsbókasafn Ís­
lands – Háskólabókasafn og að setja reglur um söfnun
og úrvinnslu tölfræðilegra upplýsinga um bókasöfn á Ís­
landi. Nústarfandi bókasafnaráð væri vel í stakk búið til
að fjalla um þessi mál og móta stefnuna. Eftir að
embætti bókafulltrúa ríkisins var lagt niður hefur enginn
séð um að safna tölfræðilegum upplýsingum um
bókasöfn. Bókasafnaráð þyrfti að meta hverju skyldi
safna og hvernig. Eiríkur benti á þá nýjung í lögunum að
hægt væri að sækja í bókasafnasjóð vegna þróunar­ og
samstarfsverkefna. Fjármögnun væri að vísu óviss í ár
en yrði vonandi á næsta ári.
Tryggvi Þórhallsson lögfræðingur á lögfræði­ og
velferðarsviði Sambands íslenskra sveitarfélaga talaði
um lagaumhverfi bókasafna, verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga, lýðræði, jafnræði og aðgengi: Búið væri
að ná ákveðnum markmiðum með nýjum sveitarstjórn­
arlögum frá 2012. Skylda sveitarfélaga væri ótvíræð og
söfnin hefðu hlutverki að gegna gagnvart íslenskri tungu
og upplýsingalæsi sem hluti af grunnþjónustu. Ekki
væru þó í lögunum ákvæði með viðurlögum ef sveit­
arfélög teldust ekki standa við sína skyldu í stuðningi við
söfnin enda væri betra að beita hvatningu í þeim tilvik­
um.
Ingibjörg Steinunn Sverrisdóttir, lands­
bókavörður lýsti nýjum og gömlum viðfangsefnum bóka­
safna og velti fyrir sér viðhorfi sveitarstjórnarfólks til
almenningsbókasafna á ýmsum tímum. Hún sagðist
vera ánægð með vinnslu nýju bókasafnalaganna.
Bókasöfn skyldu vera þekkingarveitur og fræðslustofn­
anir. Samstarfsverkefni væru mörg, tæknivæðing gengi
vel í söfnum og hagræðing hefði verið mikil í greininni
undanfarin ár. Ingibjörg taldi að brugðist hefði verið við
kreppunni á skynsaman hátt með sparnaði og hagræð­
ingu og hlutirnir hugsaðir upp á nýtt. Hún sagði frá verk­
efnum í skráningu og ýmsum fagmálum á
Landsbókasafni Íslands­Háskólabókasafni. Gegnir og
Leitir væru þar stærstu samstarfsverkefnin. Meðal
annarra verkefna væru stafræn endurgerð íslensks efn­
is, Bækur.is, söfnun stafræns efnis á íslensku sem væri
varðveitt í Rafhladan.is, tilraunaverkefni um útlán á ís­
lenskum rafbókum og nýtt skráningarkerfi bókasafna
RDA ﴾Resource Description and Access﴿ sem væri í
sjónmáli. Að lokum útskýrði Ingibjörg hvernig jákvæð
viðhorf sveitarstjórnarfólks toguðust á við neikvæð og
hvernig hægt væri að nýta starfsemi bókasafna. Al­
menningsbókasöfn hefðu í för með sér aukaútgjöld,
starfsmanna­ og húsnæðisvandamál. Jafnframt væri
óljóst hvort vantaði meira eða öðru vísi efni og framboð
á afþreyingu leiddi til lítillar aðsóknar. Jákvæðir sveitar­
stjórnarmenn ættu að líta á bókasöfnin sem öflugar
menningarstofnanir, sem ættu gott samstarf við skóla og
aðra menningarstarfsemi, þjónuðu íbúunum og ferða­
mönnum af fagmennsku og væru styrk stoð í samfélag­
inu.
Pálína Magnúsdóttir, forstöðumaður Borgar­
bókasafns Reykjavíkur sagði frá breytingarferli almenn­
ingsbókasafna sem væru einstakar menningarstofnanir.
Hún benti á mikilvægi góðs aðgengis að bókasöfnum og
tók sem dæmi athugun sem hún gerði á leið sinni frá
Reykjavík til Hafnar í Hornafirði. Hún bar saman aðgengi
að vínbúðum og bókasöfnum og komst að því að vín­
búðir á þessari leið voru mjög sýnilegar, en bókasöfn
ekki. Hún sagði að aðgengi að bókasöfnunum þyrfti að
vera betra ef þau ættu að taka á þeim verkefnum sem
talað hefur verið um. Almenningsöfnin væru fyrir alla,
samkomustaður í nærsamfélaginu þar sem hægt væri
að upplifa menningu, læra og menntast ævina á enda
og fá óhlutdrægar upplýsingar. Þau hefðu fjölbreyttu
hlutverki að gegna, væru alþýðleg og löðuðu að sér
mikinn fjölda og margvíslega notendur með mismunandi
þarfir.
Pálína sagði ennfremur að almenningsbóksöfn
væru eina menningarstofnunin sem sveitarfélögum bæri
lögum samkvæmt að reka. Bókasöfnin styrktu lýðræðið
með því að bjóða upp á ókeypis upplýsingaþjónustu
óháð stöðu og stjórnmálaflokki og væru hlutlausar
stofnanir. Upplýsingahlutinn væri góður og gildur en við
mættum ekki gleyma menningarhlutanum sem væri ekki
síður mikilvægur. Hún greindi frá því að í kringum 700
þúsund manns heimsæktu Borgarbókasafn árlega, fleiri
en kæmu í Hörpu, tónlistarhús. Útlán væru um milljón á
ári og þeim færi ekki fækkandi. Bókasöfnin væru mikil­
vægasti þriðji staðurinn og lagði áherslu á að starfsfólkið
væri allra mikilvægast. Það væri menntað, hæfileikaríkt
og hugmyndaríkt og það þyrfti að virkja, finna og nota
styrkleika þess. Pálína sagðist sjá fyrir sér að starfsfólk
á bókasöfnum yrði einhvers konar samfélagsþjálfar – og
þess væri nú þegar farið að gæta.
Pálína minntist á nokkur verkefni sem væru í gangi
á Borgarbókasafni og í öðrum söfnum erlendis. Hún
nefndi sem dæmi Laptop club í Helsinki sem varð til eftir
námskeið sem var haldið fyrir eldra fólk og þróaðist út í
eins konar klúbb. Gamla fólkið mætti með tölvurnar sín­
ar í safnið, skiptist á skoðunum og lærði hvert af öðru. Í
lokin velti Pálína fyrir sér stöðu bókasafna þessa dag­