Morgunblaðið - 10.06.2015, Síða 68

68
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. JÚNÍ 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
StörukeppniGrikkja oglánardrottna
þeirra heldur
áfram. Í gær bárust
þær fréttir frá
Brussel að fulltrúar lánar-
drottnanna, sem eru fram-
kvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins, evrópski seðlabankinn
og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn,
teldu að nýjar tillögur Grikkja
væru ófullnægjandi.
Forsætisráðherra Grikk-
lands, Alexis Tsipras, er einnig
fastur fyrir. Í ítalska blaðinu
Corriere della Sera var í gær
haft eftir honum að næðist ekki
samkomulag og þrot blasti við
Grikkjum yrði það „upphafið að
endalokunum á evrusvæðinu“.
Í deilu Grikkja við lánar-
drottnanna þrjá vilja báðir að-
ilar komast að niðurstöðu án
þess að Grikkland kasti evrunni.
Deilan snýst um skilmála.
Framferði deilenda hefur ver-
ið lýst út frá kenningum leikja-
fræðinnar þar sem menn reyna
að vega og meta stöðu andstæð-
ingsins og beita brögðum til fá
hann til að gefa eftir og ná sínu
fram. Samkvæmt þeim fræðum
getur verið skynsamlegt að
hegða sér óskynsamlega.
Leikjafræðin hafa ekki síst verið
nefnd til sögunnar vegna þess að
Gianis Varoufakis, fjármála-
ráðherra Grikkja, er sérfræð-
ingur í þeim og skrifaði um þau
kennslubók.
Þegar Varoufakis mætti á
fund klæddur í leðurjakka veltu
menn fyrir sér hvort um væri að
ræða brellu úr leikjafræðunum;
tilgangurinn hefði verið að
skjóta viðsemjendunum skelk í
bringu og sýna fram á hvað hann
væri róttækur.
Þessar vanga-
veltur gengu svo
langt að Varoufakis
sá ástæðu til þess
strax í febrúar að
skrifa aðsenda grein í The New
York Times þar sem hann sagði
að bakgrunnur sinn í leikjafræði
hefði fært honum heim sanninn
um að í þessum samningum
dygði engan veginn að líta á
samningana sem leik þar sem
beita þyrfti blekkingum og sjón-
hverfingum. Hins vegar væri
hann staðráðinn í að koma í veg
fyrir að Grikkland yrði gert að
skuldanýlendu og hafnaði þeirri
kennisetningu að beita þyrfti
hagkerfið í mestu lægðinni
mesta aðhaldinu. Það hefði að-
eins óþarfa þjáningar í för með
sér.
Reyndar væri nær að segja að
lánardrottnarnir væru fastir í
leikjafræðunum. Þeir virðast
gefa sér að Grikkir séu svo ör-
væntingarfullir að þeir verði að
semja og keppast um að mála
skrattann á vegginn þegar þeir
tala um afleiðingar þess að
semja ekki.
Þjóðverjar hafa verið harð-
astir í aðhaldskröfunni á hendur
Grikkjum. Þeir virðast líta á sig
sem fordæmi í þeim efnum, en
það lýsir ákveðinni sjálfsblekk-
ingu. Þegar Þjóðverjar gripu til
nauðsynlegra umbóta í kansl-
aratíð Gerhards Schröders auð-
velduðu þeir íbúum landsins að
kyngja þeim með auknum út-
gjöldum, sem meðal annars varð
til þess að þeir uppfylltu ekki
skilyrði sáttmála ESB um að-
hald í fjármálum. Það mætti
reyna að semja við Grikki í anda
þýska fordæmisins.
Hvenær er skyn-
samlegt að haga sér
óskynsamlega?}
Störukeppnin í Evrópu
Stjórnvöld í Kínahafa gefið út
nýjar flotaleiðbein-
ingar þar sem kveð-
ið er á um það að
kínverski flotinn
muni í framtíðinni geta varið
Kína af „opnu hafi“ frekar en
bara við ströndina eins og verið
hefur. Breytingin undirstrikar í
raun stórveldisdrauma Kín-
verja en þeir hafa gengið hart
fram í kröfum sínum í Suður-
Kínahafi.
Raunar ganga kröfur Kín-
verja svo langt að hafsvæði
þeirra myndi ná allt suður að
Malasíu og nánast umkringja
Víetnam, ef aðrar þjóðir væru
tilbúnar til þess að ganga að
þeim. Sú hefur skiljanlega ekki
verið raunin en Kínverjar hafa
engu að síður haldið kröfum sín-
um fram með ýmsum hætti.
Hafa þeir meðal annars látið
reisa herflugvöll á Spratly-
eyjum, eyjaklasa skammt und-
an ströndum Filippseyja og
Malasíu.
Þessi stefnu-
breyting er að vissu
leyti eðlilegt fram-
hald á hinni miklu
flotauppbyggingu
sem Kínverjar hafa
staðið fyrir síðustu árin, en þeir
ráða nú meðal annars yfir
kjarnorkuknúnu flugmóður-
skipi og kafbátaflotinn hefur
stóraukist í seinni tíð. Kínverjar
segja þessa gríðarlegu upp-
byggingu nauðsynlega, meðal
annars til þess að verjast Jap-
önum, en líklega hafa þeir ekki
síður í huga að draga úr vægi
bandaríska flotans á svæðinu.
Aðrar þjóðir á svæðinu hafa
einnig aukið við flota sinn og
ekkert útlit er fyrir annað en
þessi þróun Kínverja og ann-
arra haldi áfram. Með þessari
flotauppbyggingu á svæðinu má
segja að nýtt vígbúnaðar-
kapphlaup á sjó sé hafið á Suð-
ur-Kínahafi. Niðurstaða þess
kapphlaups liggur ekki fyrir en
óhætt er að fullyrða að spenna
hefur aukist á Suður-Kínahafi.
Kínverjar hyggja á
stórt hlutverk fyrir
flota sinn}
Stórveldisdraumar á hafi
N
ú veit ég ekki mikið um þig, ljúfi
lesandi, til að mynda ekki hvort
þú ert hann, hún, hán eða hvað-
eina annað sem þú kýst að nefna
þig. Ég er aftur á móti karl,
miðaldra hvítur karl, eins og ráða má af með-
fylgjandi ljósmynd (þó að alla jafna sé reyndar
varasamt að ráða eitt eða annað af ljós-
myndum).
Í gegnum árin hef ég líka notið þess að vera
karlmaður á ýmsa vegu, sérstaklega í saman-
burði við konur, því ég hef ekki þurft að þola
það að útlit mitt og vaxtarlag sé viðurkennt um-
ræðuefni, að frekar sé spáð í klæðaburð minn
en verðleika, að það sé skemmtilegt gaman að
fara um mig niðrandi orðum, að ég þurfi að þola
það að vera á lægri launum en karlinn við hlið-
ina á mér og svo náttúrlega það að framahorfur
mínar eru alla jafna betri en kvenna.
Þannig finnst mér frekar hlustað á mig á fundum en
konur á sama fundi, þó að þær séu ekki síður klárar en ég
og oft mun klárari, síður sé gripið fram í fyrir mér. Skoð-
anir mínar, sem eru örugglega sumar galnar, fá meira
vægi við það að ég er karlmaður, eða það hefur mér sýnst,
meðal annars af viðbrögðum við pistlum sem þessum. Þér
finnst þetta kannski fásinna, kæri lesandi, en þú getur þá
til að mynda dundað þér við að lesa um reynslu transkarla,
karla sem fæðast konur, og það hvernig viðhorf til þeirra
breyttist eftir að röddin dýpkaði og klæðaburður breyttist.
Kynjakvótar sem felast í því að taka eigi konur fram yfir
karla ef verulega halli á konur á viðkomandi
starfsviði eru mörgum fleinn í holdi. Samhliða
því að sumum körlum finnst óþolandi að kon-
ur séu teknar fram yfir þá „bara vegna þess
að þær eru konur“ hef ég líka rekist á það að
einhverjum konum finnst niðurlægjandi að
þær hafi hugsanlega verið valdar til starfa
vegna kynferðis en ekki hæfileika.
Ég hef áður fjallað um þann kynjakvóta
sem verið hefur við lýði í hundruð ára hér á
landi, reyndar alla tíð, en hann hefur falist í
því að karlar hafa jafnan gengið fyrir um öll
helstu, ábyrgðarmestu og best launuðu störf.
Þegar velja á forstjóra eða frambjóðanda, for-
mann eða framkvæmdastjóra hafa karlar
nánast alltaf orðið fyrir valinu og enginn skal
segja mér að það hafi alltaf verið vegna þess
að þeir voru bestir til að gegna viðkomandi
starfi. Þeir voru oftar en ekki valdir vegna þess að við
treystum karlmönnum ósjálfrátt frekar, tökum frekar
mark á þeim og finnst þeir merkilegri – vegna þess að
þeir eru karlmenn.
Í þessu ljósi blasir augljóslega við að kynjakvótar eru
ekki til að hjálpa konum og í þeim felst engin niðurlæging.
Kynjakvótar eru nefnilega frekar til að hjálpa körlum – til
að koma í veg fyrir að karl sé valinn í starf eða veitt
brautargengi bara vegna kynferðis. Það er engin nið-
urlæging fyrir konur að til séu kynjakvótar – þeir eru
fyrst og fremst til þess fallnir að létta niðurlægingu af
körlum. Ekki mun af veita. arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Forréttindi karla – reynslusaga
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Erlendir ferðamenn greiddumeð debet- og kredit-kortum sínum 9,3 millj-arða króna í apríl sl. sem
er nærri 40% hærri upphæð en í
sama mánuði í fyrra. Fyrstu fjóra
mánuði ársins nam kortavelta útlend-
inga hér á landi 34,4 milljörðum
króna, sem er aukning um 39% á milli
ára.
Þetta kemur fram í samantekt
Rannsóknaseturs verslunarinnar.
Þar er vakin athygli á því að í apríl
var 15,3% meiri greiðslukortavelta á
hvern erlendan ferðamann sem kom
til landsins en í apríl 2014. Með því að
leiðrétta upphæðina fyrir verðlags-
breytingum síðustu tólf mánaða nam
hækkunin 13,7% á milli ára. Er þetta
nokkru meiri hækkun en fyrri sam-
antektir hafa leitt í ljós.
Svisslendingar eyða mestu
Meðalkortavelta hvers ferða-
manns var um 130 þúsund krónur í
Íslandsdvöl sinni þennan mánuð.
Mestu eyðsluklærnar voru Svisslend-
ingar með 250 þúsund króna veltu að
jafnaði, næstir komu Bandaríkja-
menn með 217 þúsund og Rússar með
um 200 þúsund krónur. Á meðfylgj-
andi korti sést kortaveltan nánar eftir
þjóðerni erlendra ferðamanna. Jap-
anskir ferðamenn reka lestina, með
43 þúsund króna kortaveltu að jafn-
aði, en eins og Emil B. Karlsson, for-
stöðumaður Rannsóknaseturs versl-
unarinnar, bendir réttilega á segja
þessar tölur ekki alla söguna um
eyðslu ferðamanna hér á landi. Þarna
séu ekki upplýsingar um hve mikið
erlendir ferðamenn nota reiðufé.
Þetta séu fyrst og fremst vísbend-
ingar um eyðsluna út frá kortavelt-
unni. En að sögn Emils hafa ekki orð-
ið miklar breytingar í neyslu
ferðamanna eftir þjóðerni. Svisslend-
ingar hafa jafnan verið efstir og
Rússar komið þar skammt á eftir.
Helst er nýtt í aprílmánuði hve
Bandaríkamenn fara ofarlega.
Skemmtiferðaskipin ótalin
Hafa ber í huga að kortavelta út-
lendinga sem kaupa t.d. farmiða eða
pakkaferðir til Íslands frá heimalandi
sínu er ekki meðtalin í þessu, nema
veltan fari í gegnum íslenska færslu-
hirða. Þannig eru erlendar greiðslur
vegna flugferða hingað til lands ekki
meðtaldar, sem og greiðslur til er-
lendra ferðaskrifstofa eða annarra
milliliða. Þá bendir Emil á að í ein-
hverjum tilvikum geti Íslendingar
búsettir í útlöndum, með erlend
greiðslukort, verið inni í þessum töl-
um, en þó ekki það mikið að það
skekki myndina.
Velta eftir þjóðerni ræðst m.a. af
því hve löng dvölin er hér á landi og
hvort greitt hafi verið fyrir ferðina
áður en komið var til landsins. Þá
bendir Rannsóknasetrið á að tölur
um fjölda ferðamanna um Keflavík-
urflugvöll ná ekki til allra þeirra sem
koma til landsins. Þannig eru farþeg-
ar skemmtiferðaskipa ekki í þessum
tölum, svo dæmi sé tekið. Kannanir
meðal þeirra farþega hafa bent til að
þeir eyði að jafnaði um 12 þúsund
krónum í hverri viðkomuhöfn.
Samkvæmt samantekt rann-
sóknasetursins bendir allt til þess að
erlendir ferðamenn séu farnir að
skila meiru til þjóðarbúsins, ef svo má
segja. Kortaveltan er ákveðin vís-
bending og síðan er stór markaður
í gangi þar sem ferðamenn leigja
sér húsnæði og greiða fyrir það „á
svörtu“. Í auknum mæli nota
ferðamenn hraðbanka til
að taka út reiðufé,
eða fyrir 772
milljónir króna
í apríl, miðað
við 740 milljónir
í sama mánuði í
fyrra.
Hver ferðamaður
eyðir meiru en áður
Kortavelta erlendra ferðamanna
eftir þjóðerni í apríl 2015 í þús. kr.
Heimild: Rannsóknasetur verslunarinnar
250
20
0
150
10
0500
66
66
54
43
154
Sviss
Bandaríkin
Rússland
Frakkland
Kanada
Ítalía
Holland
Noregur
Spánn
Þýskaland
Danmörk
Svíþjóð
Finnland
Bretland
Kína
Pólland
Japan
250
201
175
173
157
149
137
128
119
118
99
85
217
130
Önnur lönd
Meðaltal
Rannsóknasetur verslunar-
innar skoðar einnig reglulega
tölur um kortaveltu erlendra
ferðamanna eftir innkaupum
þeirra á vörum og þjónustu.
Emil B. Karlsson segir vaxandi
hluta fara til kaupa á skipu-
lögðum ferðum innanlands,
s.s. í hvalaskoðun, norður-
ljósaferðir eða rútuferðir um
Gullna hringinn. Í aprílmánuði
jókst kortavelta í þessum
geira um 113%, fór úr 1,1
milljarði í apríl 2014 í 2,5
milljarða í ár. Það er í raun
sama hvaða viðskipti þetta
eru, aukin kortavelta er í gist-
ingu, veitingum, farþega-
flutningum, eldsneyti,
verslun og menningar-
tengdri ferðaþjónustu.
„Kannski er það að ger-
ast loksins að við séum
að fá hingað stöðugt
ríkari ferðamenn
sem skilja meira eft-
ir sig í tekjum til
ferðaþjónustunnar,“
segir Emil.
Fleiri í skipu-
lagðar ferðir
EYÐSLA FERÐAMANNA
Emil B.
Karlsson