Dagblaðið Vísir - DV - 17.09.2010, Blaðsíða 23

föstudagur 17. september 2010 neytendur 23
Lækning án Lyfja
Góð hreyfing getur í mörgum tilvikum
læknað fólk af kvillum á skemmri og
skilvirkari hátt en lyf. Hér fyrir neðan er
fjallað um sjö kvilla sem vinna má bug á
með réttri hreyfingu. Ráðfærið ykkur þó
alltaf við lækni áður en af stað er farið.
­–­byggt­á­7­Ways­to­Combat­Health­Problems­With­Exercise­eftir­Lindu­Melone­
Lyftingar og þolþjálfun
á breytingaskeiði
n Gættu þess að hreyfa þig nóg á meðan þú gengur í gegnum breytingaskeiðið.
Þannig dregurðu verulega úr hættunni á því að þyngjast. Hormónabreytingar og
rýrnandi vöðvar geta gert konum erfitt fyrir að halda kjörþyngd fram yfir breyt-
ingaskeið. „Lyftingar stækka vöðvana og sporna við rýrnun sem getur átt sér stað á
breytingaskeiðinu,“ segir David Geier. Hann segir enn fremur að tvær til þrjár lyftinga-
æfingar í viku hjálpi til við styrkingu beina. Hann ráðleggur konum líka að gæta þess
að stunda þolþjálfun að einhverju marki. Það geti falist í hálftíma hljólreiðatúr eða
skokki nokkrum sinnum í viku. Nauðsynlegt sé að hreyfa sig nánast daglega.
Hlaup við
þunglyndi
n „Hófleg hreyfing getur haft mikið
að segja við hvers kyns þunglyndi eða
depurð,“ segir læknirinn Naheed Ali
við Chicago-háskólann í Illinios í
Bandaríkjunum. Hann mælir með
hóflegri hreyfingu en segir ráðlegt að
auka álagið ef hófleg hreyfing hefur
verið stunduð í langan tíma. „Það
getur líka hjálpað að æfa innan um
annað fólk, sérstaklega ef einmana-
leiki er orsakavaldur þunglyndisins,“
segir hann og hvetur fólk til að skrá
sig í göngu- eða hlaupahópa. David
Geier segir enn fremur að langhlaup-
arar upplifi gjarnan nokkurs konar
gleðivímu eftir langhlaup. Erfiðar
æfingar losi um boðefni sem hvetji
heilann til að framleiða hormón sem
valdi vellíðan.
Göngutúr
við höfuðverk
n „Slakaðu aðeins á eftir vinnuna í
stað þess að bruna beint í ræktina
með höfuðverk,“ segir hjúkrunar-
fræðingurinn Karilee H. Shames,
höfundur bókarinnar Feeling Fat,
Fuzzy or Frazzled? „Ef þú hefur lítinn
tíma, taktu þér í það minnsta fáeinar
mínútur úti í bíl eða á rólegum stað
áður en þú ferð inn í líkamsræktarstöð
þar sem hávaðinn er mikill,“ segir hún
og hvetur fólk til að loka augunum
og anda rólega í nokkrar mínútur
áður en af stað er haldið. „Ef þú ert
með slæman höfuðverk skaltu sleppa
ræktinni þann daginn og fá þér góðan
göngutúr í staðinn eða æfa heima, í
kyrrð og ró,“ segir hún og bætir við að
kraftganga komi mun meiri hreyfingu
á blóðið en lyftingar.
Endorfín og
góða skapið
n Hefurðu tekið eftir því hvað þér
líður vel eftir erfiða æfingu? Að
sögn Davids Geier, sem er læknir við
læknaháskólann í South Carolina í
Bandaríkjunum, er vellíðanin sem
fylgir æfingum ekki bara sálræn.
„Æfingar gera það að verkum að
endorfínframleiðsla í heilanum eykst
og það hefur áhrif á líðan þína og þar
með skapið,“ segir hann og heldur
áfram: „Það að stunda líkamsrækt
hefur góð alhliða áhrif á líkamann,
bæði andleg og líkamleg.“
Vatn gegn gigt
n Hreyfing er góð leið til að vinna bug
á liðagigt en þeir sem glíma við slíka
kvilla vita flestir að hreyfing getur
verið sársaukafull. Æfingar í vatni eru
lykillinn og við Íslendingar höfum
nóg af vatni. Það veitir 12 sinnum
meiri mótspyrnu en loftið, sem er
gott fyrir liðamótin, en þyngdarleysið
gerir það að verkum að æfingarnar
verða sársaukaminni. Gott er líka að
hafa í huga að velja „mjúkar“ æfingar,
til dæmis ganga í halla í stað þess að
hlaupa. Hlaup geta verið slæm fyrir
þá sem eru með gigt í hnjám. Gætið
þess þó alltaf að hita vel upp – til að
fyrirbyggja meiðsli.
Hægt en örugglega
gegn liðverkjum
n David Geier segir að það geti verið erfitt að hafa sig á æfingar þegar fólk glími við
viðvarandi sársauka, eins og þeir sem eru með verki í liðum. Hann segir að erfitt sé
að veita alhliða ráðleggingar þar sem fólk sé mismunandi vel á sig komið. „Gætið
þess alltaf að hita vel upp. Byrjið rólega og hvílið vel á milli. Ef þið farið fram úr ykkur
verður batinn hægari,“ segir hann og hvetur fólk með liðverki til að byrja á þriggja
til fimm mínútna æfingum en lengja svo smátt og smátt æfingatímann. Lykilatriði
sé að fara sér eins hægt og mögulegt er. „Prófið mismunandi hreyfingu; hjólreiðar,
göngutúr eða sund í hlýrri laug,“ segir hann.
Lóð til að fyrirbyggja
beinþynningu
n Ef þú hefur mælst með eða ert í áhættuhópi fyrir beinþynningu ættirðu að leggja
áherslu á styrktaræfingar. „Öll hreyfing er góð en einbeittu þér að því að lyfta lóðum
og styrkja þig, fremur en því að ganga eða hlaupa. Ef þú vilt frekar ganga skaltu taka
með þér lóð í gönguna, það getur hjálpað,“ segir læknirinn David Geier sem mælir
með æfingum á borð við hnébeygjur. Hann leggur þó áherslu á fjölbreyttar æfingar
þar sem tiltekin æfing styrkir yfirleitt bara ákveðinn hluta líkamans. „Æfing sem reynir
á fætur og mjaðmir styrkir þig ekki í höndunum,“ segir hann.
Kjarnaæfingar við bakverkjum
n Þeir sem glíma við bakverki ættu að einbeita sér að svokölluðum kjarnaæf-
ingum. Í þeim felst að styrkja bak og kvið auk þess sem jafnvægisæfingar eru
mikilvægar. „Það er nauðsynlegt að styrkja vöðvana í kringum hrygginn til að þeir
verði nógu sterkir til að halda bakinu réttu,“ segir John Nutting, bæklunarlæknir
við Dartmouth-Hitchcock-læknasetrið í Líbanon. Hann lýsir einni mikilvægustu
æfingunni fyrir bakveika svona: „Liggið á maganum á dýnu á gólfinu. Hafið
lófana í gólfinu og olnbogana þétt með síðum. Lyftið ykkur hægt upp og gætið
þess að halda bakinu, mjöðmunum og fótunum stöðugum. Haldið stöðunni í
20 sekúndur eða lengur, eftir getu. Endurtakið nokkrum sinnum. Gerið þetta
að lágmarki tvisvar í viku,“ segir hann og bætir við að þeir sem ráði við erfiðari
æfingu geti prófað að lyfta öðrum fætinum frá jörðu á meðan æfingin er gerð.
Svona nærðu tökum
á fjármáLum þínum
Molar úr
Ferð til fjár:
n Heimilisbókhald snýst ekki um að
neita sér um allt sem manni þykir gott
heldur um að hafa stjórn á peningun-
um sínum og taka góðar ákvarðanir
svo þú getir fengið meira af því sem
þú virkilega vilt með því að sleppa litlu
kaupunum sem skipta þig litlu máli.
n Vertu viss um að ráðstöfunartekjur
þínar séu hærri en gjöldin. Það er
einungis hægt ef þú fylgist með
útgjöldum svo sem með heimilis-
bókhaldi. Hvaða fyrirtæki er rekið
án rekstrarbókhalds? Af hverju ætti
heimilið að vera öðruvísi?
n Láttu peningana vinna fyrir þig,
vertu ekki alltaf að vinna fyrir þá.
Sparaðu og eyddu skynsam-
lega. Ekki taka neyslulán.
Ennfremur þarftu að horfast
í augu við fyrirsjáanlegar
og ófyrirsjáanlegar sveiflur
á tekjum og útgjöldum
og tryggja þig á einhvern
hátt fyrir þeim skellum
sem þú getur ekki ráðið
við upp á eigin spýtur.
Síðast en ekki síst máttu
aldrei gleyma að
peningar eru ekki allt!
n Segja má að sá
sem lánar peninga
sé að leigja þá út.
Fræðileg skilgreining
vaxta er einmitt sú
að þeir séu leiga
sem greidd er fyrir
afnot af peningum.
Vextir eru því nokkurs
konar leigugjald sem
lántakandi greiðir
lánveitanda fyrir afnot af
peningunum hans sem
hann myndi að öðrum
kosti nota í eitthvað
annað.
n Vissir þú að fyrir banka-
hrunið haustið 2008 var
meðalyfirdráttur íslenskra
heimila yfir 600.000
krónur? Kostnaður við
að greiða einungis vexti
af slíkum yfirdrætti er
90.000 kr. á ári miðað
við algenga 15%
yfirdráttarvexti.
sér aðstæður þar sem smálán borga
sig.“
Ferð til fjár ætti að gagnast flest-
um þeim sem eru að feta sín fyrstu
spor í fjármálum. Bókin telur ríflega
60 síður og hún er auðveld til lestr-
ar. Hún á sannarlega erindi við Ís-
lendinga á tímum efnahagshruns og
verðbólgu en það er ef til vill til marks
um mikilvægi umræðu um fjármál
einstaklinga að 70 prósent foreldra
ræða við börnin sín um kynlíf en að-
eins 30 prósent ræða við börn sín
um fjármál. „Það er von mín og trú
að bókin verði vatn á myllu vitund-
arvakningar og viðhorfsbreytingar í
fjármálum einstaklinga þar sem um-
ræða um gildi, hagsýni og seinkaða
umbun verði í forgrunni,“ segir Breki
í inngangi hennar.
Lærðu að láta peninga vinna
fyrir þig Aðeins þriðjungur
íslenskra heimila heldur bókhald.