Són - 01.01.2004, Blaðsíða 32

GUNNAR SKARPHÉÐINSSON32
Konungsbók mun vera rituð á fyrri hluta 14. aldar, nálægt 1325.
Ekki er mönnum nú ljóst hvers vegna þessi kvæði hafa fengið að fljóta
þarna með en ef til vill hefur þeim sem skráði ekki gengið annað til en
að nýta auð blöð aftast í handritinu og ber að hugsa hlýlega til hans
fyrir það því „Málsháttakvæðið“ er hvergi varðveitt annars staðar.
Kvæðið er fyrir margra hluta sakir einstakt meðal fornra norrænna
kvæða. Formlega á það sér þó margar hliðstæður. Það er drápa þrítug
undir runhendum hætti. Kvæðið er reyndar varðveitt örlítið skert og
vantar í vísur 1, 16 og 30. En ljóst er af samhenginu að 30. erindi er
lokaerindi. Drápan hefur stef, eins og skylt þótti um drápur, og
skáldið, sem hefur gott skopskyn, kynnir stefið með þeim orðum að
það yrki hann gagngert til þess að kvæðið verði ekki kallað þula.
Konráð Gíslason4 stakk upp á nafninu „Fornyrðadrápa“, sem heiti á
kvæðinu, og rökstuddi það meðal annars þannig að drápur hefðu ætíð
borið drápuheiti. Stefið, sem er fjórar hendingar, hefur einnig varð-
veist með örlitlum orðalagsmun í Hauks þætti hábrókar í Flateyjarbók.
Efni stefsins er sótt í hina ævintýralegu frásögn af viðskiptum Haralds
konungs hárfagra og Snjófríðar en hún var finnskrar ættar og kvenna
vænst. Finninn Svási, faðir Snjófríðar, snýr hug Haralds með fjöl-
kynngi og forneskju svo að Haraldur gáir einskis nema elska Snjó-
fríði. Ágrip, sem talið er samið um 1190, mun vera elsta rit sem
geymir þessa sögu. Höfundur „Málsháttakvæðisins“ ber saman liðinn
tíma og sinn eigin í ástamálum:
Ekki varð-at forðum farald,
Finnan gat þó ærðan Harald,
honum þótti sólbjört sú.
Slíks dæmi verður mörgum nú.
Bragarhátturinn er, eins og áður sagði, runhenda. Hvert vísuorð
hefur fjögur ris og hvert erindi er yfirleitt áttmælt, þ.e. hvert vísuorð
myndar fullburða, sjálfstæða setningu. Snorri Sturluson sýnir mörg
dæmi um runhendur í „Háttatali“ sínu og 91. vísa samsvarar „Máls-
háttakvæðinu“ að byggingu:
Þiggja kná með gulli glöð
gotna ferð að ræsi mjöð,
drekka lætur hann sveit að sín
silfri skenkt ið fagra vín.
4 Konráð Gíslason (1897:II, 134).