Gripla - 01.01.1993, Blaðsíða 108

108
GRIPLA
I æsku vissi enginn ætt hennar og hún kallaðist þá Kráka, en Áslaug eða
Randalín eftir að hún varð drottning. Elstu heimildir um hana eru í kvæðinu
Krákumálum frá 12. öld. Þar er einnig talað um fyrri konu Ragnars loðbrókar,
Þóru. Um báðar konur hans er talað í Skjöldunga sögu frá því um 1200 og í
Ragnarssona þætti og heimildir um að Sigurður Fáfnisbani hafi verið talinn
faðir Áslaugar má rekja lil upphafs 12. aldar.
Móðir Áslaugar var talin vera Brynhildur Buðladóttir og kom hún undir á
fyrsta fundi Ragnars og Brynhildar á Hindarfjalli. í Skjöldunga sögu er meira
sagt frá Þóru en Áslaugu, en Randalín Filipusardóttir í Odda um 1230 sýnir að
sögn um hana hefur þá verið vel þekkt.
3. I Ragnarssona þætti í Hauksbók er sagt frá falli sona Ragnars og Þóru. Ás-
laug og synir hennar fara til Svíþjóðar og hefna grimmilega og mikið er gert úr
skjaldmeyjarímynd hennar. Móðir Randalínar Filippusardóttur var ömmusyst-
ir Hauks Erlendssonar, svo að honum var efnið kunnugt.
í færeyska danskvæðinu Ragnars táttur er talað um Randasól, en það nafn
og Randalín koma ella vart fyrir. Nærtæk skýring virðist vera að orðið sé kom-
ið af Randa-Hlín, sem hafi upphaflega verið kenning. í Skáldatali er Áslaug
nefnd meðal skálda og í þættinum eru vísur eignaðar henni. í Ragnars sögu er
hún alltaf kölluð Randalín eftir Svíþjóðarförina, og styrkir það hugmynd höf-
undar að nafnið sé tilkomið vegna þess að hún var skjaldmær.
Mörgum hefur þótt líklegt að Skjöldunga saga sé samin í Odda enda töldu
Oddaverjar sig komna af Skjöldungum eins og lleira stórmenni á íslandi. Har-
aldur hilditönn var seinasti danski kóngurinn af þeirri ætt, en hann féll fyrir
Sigurði föður Ragnars.
4. Á 14. öld voru sagnir um Ragnar og Áslaugu orðnar að þætti í þjóðarsögu
Islendinga áður en þeir fluttust til íslands. í íslendingabók er upphaf byggðar
miðað við árið er Ivar sonur Ragnars loðbrókar lét drepa Eadmund helga og
þar rekur Ari ætt sína til hans, en í íslendingabók eldri var sagt frá Danakon-
ungum.
Islenska bændasamfélagið hefur aðlagað Áslaugu að smekk sínum og líkist
hún húsfreyjum á íslenskum stórbýlum. Hún verður að stjórna öllu meðan
Ragnar er burtu og líkist að því leyti Freyju, en Óttar maður hennar var löng-
um að heiman.
Athyglisvert er að sagan af móðerni Áslaugar verður inngangur að sögu
Ragnars. Þessir skálduðu ættliðir hafa örugglega verið taldir trúverðugir. Loks
er aftur bent á líkingu Áslaugar við Ragnhildi Sigurðardóttur, en eftir að þær
eru orðnar drottningar eru þær báðar tengdar við höfðingjaættir.