Gripla - 01.01.1993, Blaðsíða 168

168
GRIPLA
auðvelt að greina frá þeim sem frásögnina ritar. Mér þykir raunar ekki
líklegt að með ívitnuðum orðum sé Sverrir að nálgast skoðanir sagn-
festumanna.
Sverrir hefur m.a. rækilega umræðu um fróða menn og merkingu
orðsins fróður. Margt má af þeirri umræðu læra, en vandinn er sá að
orðið fróður er notað í býsna víðri merkingu, og því er erfitt að marka
því bás eða negla það niður við ákveðin orð á latínu, eins og ýjað er að
á bls. 226. Ég efast um að doctus og sapiens svari til orðsins fróður.
Víst er að sapiens er venjulega þýtt með spakur eða vitur. En t.d. Odd-
ur munkur talar um vitra menn og fróða, og þegar Ari nam marga
fræði af Þuríði Snorradóttur varð hann ekki af því doctus. Þess vegna
held ég að ekki sé rétt að þýða doctus hjá Beda og William frá Mal-
mesbury (bls. 224) með fróður. Þar er vissulega átt við lærða menn.
Hitt má vera að í síðari ritum hafi menn getað teygt svo merkingu
orðsins fróður að það tæki einnig til lærðra manna, eins og virðist vera
gert í dæminu á bls 225-6. Sverrir hefur vafalaust rétt fyrir sér í því að
hafna þeirri kenningu að orðið fróður hafi einkum táknað þá menn
sem settu sönn fræði á bækur og ætla þeim þess vegna sérstakan sess í
bókmenntasögunni.
Hér skal nú staðar numið, og er þó æði margt ónefnt sem umræðu
væri vert. En hvorttveggja er að ég ætla ekki að fjalla um atriði sem
fyrri andmælandi hefur þegar rætt og að bókin er svo efnismikil að
þess er enginn kostur að nefna úr henni nema einstök dæmi. Og eins
og oft hendir í andmælum verða þau atriðin helst fyrir valinu sem um
geta verið skiptar skoðanir, eða andmælandi vill fetta fingur út í. Hitt
skal þó að lokum ekki undan dregið að með þessari bók hefur höf-
undur unnið merkilegt starf og næsta þarflegt öllum rannsóknum á ís-
lenskum miðaldabókmenntum. Hann hefur varpað nýju ljósi yfir
tengsl ákveðins hluta íslenskra miðaldabókmennta við erlenda bók-
menntahefð, sýnt á ótvíræðan hátt að þeir sem skópu þessar bók-
menntir voru ekki innibyrgðir sem fé í sjóarhólmum, heldur virkir
þátttakendur í bókmenntaheimi miðalda. Samspil þessarar miðalda-
hefðar og innlendrar bókmenntasköpunar sem lýst er í þessari bók,
nær aðeins til nokkurs hluta íslenskra miðaldabókmennta. En frekari
skilningur á eðli einmitt þessara bókmennta er nauðsynleg undirstaða
annarra rannsókna á þeim íslenskum fornbókmenntum sem ekki koma
við sögu í þessari bók. Þessa undirstöðu hefur Sverrir lagt með mikilli