Gripla - 01.01.1993, Blaðsíða 147

UM FORMÁLA ÍSLENSKRA SAGNARITARA
147
látið líta svo út að hann hefði tekið upp hjá sjálfum sér að rita
ævisögu Lárentíusar. Þá hefði hann verið sakaður um ofdirfð.
Hann lætur í ljós að hann hafi hlýtt boði biskups; þess vegna hafi
hann farið að skrifa söguna (93).
‘í minni halda’ merkir aðeins ‘að geyma (vel) í minni’ og þetta er
auðskilið þegar haft er í huga að þeir atburðir sem leiddu til þess að
Lárentíus varð að lokum biskup á Hólum voru svo ævintýralegir að
viðbúið var að síðari tíma mönnum virtist frásögnin vera skrök. Sagn-
fræðingurinn séra Einar Hafliðason er aðeins að leggja áherslu á að
frásaga sín sé frá biskupi sjálfum komin og því trúverðug. Hér er því
ekki um að ræða að orðin ‘í minni halda’ feli í sér boð biskups um að
Lárentíus eigi að skrifa bók. Þetta sést m.a. af framhaldi þess for-
málapósts, sem doktorsefni vísaði til:
í minni halda hverja hluti hann sjálfr fram sagði, hverju fram hafi
farit um hans œvi áðr hann varð byskup á Hólum.
Það er eftirtektarvert að einungis er vikið að tíðindum í lífi Lárentíus-
ar, áður en hann varð biskup á Hólum. Varla hefði saga hans átt að
enda þegar hann varð biskup.
Mér þykir einsýnt að S.T. lesi of mikið í málið þegar hann dregur þá
ályktun að höfundur Lárentíussögu hefði verið sakaður um ofdirfð, ef
hann hefði tekið upp hjá sjálfum sér að rita ævisöguna. Einar Hafliða-
son var lærisveinn Lárentíusar, messudjákn hans, trúnaðarvinur, gætti
vínstúku hans og var honum einna kærastur allra klerka hans. Ýmsar
ástæður gátu legið til þess að séra Einar skrifaði sögu Lárentíusar og
koma mér tvær í hug. Hann hefur viljað sýna fram á að farsælast væri
fyrir almúgann og kirkjuna, að íslenskir menn sætu í biskupsstóli á
Hólum en ekki útlendingar, sem hvorki skildu þjóðina né tungumálið.
Og í annan stað hefur hann einfaldlega viljað minnast velgjörðamanns
síns. Varla verður talið að íslenskir sagnaritarar hafi aldrei getað sjálfir
átt frumkvæði að því að semja sögur um látna menn. Hvað um Pál
biskup? Enginn formáli er fyrir sögu hans. Verður að saka höfundinn
um ofdirfð?
Og enn Lárentíussaga. í formála hennar er komist svo að orði um
tilgang ritunarinnar: