Gerðir kirkjuþings - 01.01.2000, Síða 89

fundur var gagnlegur og veitti gott innsæi inn í fjármálahlið á þeirri útgáfu sem hér er
til umræðu.
Hlutverk nefndarinnar var einkum að “kanna heimildir um stólana, bæði í handritum
og prentuðu máli, innanlands og utan, einnig skal hún leggja drög að efnistökum og
loks skal hún gera grein fyrir kostnaði og benda á leiðir til að fjármagna verkið.”
Verður nú fjallað um þessa þætti.
Heimildakönnun
Guðrún Asa Grímsdóttir tók saman ítarleg drög að heimildaskrá: “Drög að
heimildaskrá sögu biskupsstólanna” (15 bls.). Þar er greinargott yfirlit yfir
grundvallarheimildir og útgáfur sem snerta sögu biskupsstólanna, bæði innlend ritverk
og erlend, forn og ný. Þá er gerð grein fyrir öðrum heimildum einkum frá síðari
tímum. Þar eru bækur og ritgerðir kirkjusögulegs eðlis. Þá er í drögunum að finna lista
yfir skrár yfir handrit og gripi. Síðan er gerð grein fyrir handritum á Stofnun Áma
Magnússonar á Islandi, einnig ffumbréf á sömu stofnun og loks er fjallað um skrár á
Landsbókasafni - Háskólabókasafni og á Þjóðskjalasafni. Þama kom í ljós að
heimildir sem snerta efnið erlendis hafa verið það vel kannaðar að ekki var talin
ástæða til að gera frekari leit í erlendum söfnum að sinni.
Efnistök
Nefndinni var ætlað að “leggja drög að efnistökum” og reyndist sá þáttur
nefndarstarfanna tímafrekur. í þingsályktunartillögu Kirkjuþings 1999 segir: “Verkið
skal fjalla Um efnið út frá kirkjusögu, menningarsögu og hagsögu.” Nefndin hélt sig
við þá verklýsingu og telur hana raunhæfa til viðmiðunar. Hins vegar kom það fljótt í
ljós þegar nefndarstörf hófust að hugsanlegt er að fara ýmsar leiðir að markinu.
Einkum vill nefndin benda á tvær leiðir. Önnur er að rita sérstakt verk fyrir hvorn
biskupsstólinn þar sem saga hvors um sig verði rakin allítarlega og samanburði milli
þeirra haldið í lágmarki. Hin leiðin felst í því að samþætta sögu stólanna og varpa um
leið ljósi á það sem er sameiginlegt báðum og sértækt fyrir hvom um sig. Það verði
hlutverk ritstjómar að marka verkinu endanlega stefnu.
Markmiðið er að sett verði saman fróðleg lesbók sem skýri hlutverk biskupsstólanna í
sögu þjóðarinnar. Verkið verði byggt á nauðsynlegum frumrannsóknum jafnhliða því
sem þegar hefur verið kannað og ritað. Áhersla verði lögð á skýra framsetningu og
læsilegan texta og rækilegar heimildatilvísanir.
Nefndin telur að miða skuli við þúsund blaðsíðna verk sem skiptist í tvö til þrjú bindi.
Hugmyndir voru ræddar um að sérstök staðarsaga yrði að vera um hvom biskupsstól
þar sem fjallað yrði um sögu staðarins, staðarhús, samfélagið á staðnum o.fl.
Meðal efnisþátta sem fjalla skal um:
Stofnun stóls og umdæmi. Náttúrufar í umhverfi biskupsstólanna. Leiðir að frá
stólunum. Þjóðbrautin um Kjöl. Jörðin og skepnumar. Útgerð og strandnytjar sem
efnahagslegar forsendur fyrir rekstri biskupsstólanna.
Biskupsstólamir sem jarðeigendur. Rekstur biskupsstólanna (stólsumboð með
ráðsmanni). Hvemig var hagur landseta stólsins? Hvemig nýttu stólamir landið (reki.
beit, skógarhögg, slægjur)?
Biskupleg makt: Hlutverk og þýðing biskupsembættis.
Staðarbyggingar. Dómkirkjubyggingar.
85