Gerðir kirkjuþings - 01.01.2000, Side 96

Fyrirspurnir
Jens Kristmannsson
Forseti. Heiðraða kirkjuþing. Fyrirspum mín er til biskups svohljóðandi:
Hefur kirkjuráð eða biskup áhrif á með tillögum og/eða ábendingum hvemig viðhaldi og
viðgerðum kirkna eða bænhúsa sem eru í umsjón þjóðminjavarðar er háttað? Ef svo er,
hverjar em þá helstu áherslur í forgangsröð verka utan húss eða innan?
Astæða fyrirspumarinnar er sú að ég sem ferðamaður á liðnu sumri átti bænastund í
Grafarkirkju í Skagafirði auk þess sem ég skoðaði kirkjuna um leið. Þessi fallega og
gamla varðveitta kirkja er í umsjá þjóðminjavarðar, en mér fannst viðhaldinu ansi
ábótavant. Þar em auk þess að vera torfVeggir, timburveggir og timburútskurður, og þetta
er farið að fúna þrátt fyrir að það séu ekki svo ýkjamörg ár síðan kirkjan var endurbyggð
og lagfærð.
Það hefur komið fram hér á þinginu að það séu á minjaskrá um 200 kirkjur en þær eru
ekki allar í vörslu þjóðminjavarðar sem betur fer. Það eru nokkrar svona kirkjur eða
bænhús í vörslu þjóðminjavarðar. Mér fmnst einhvem veginn að kirkjan eigi að hafa áhrif
á þjóðminjavörð til að þessum húsum sé vel við haldið því að fjöldi ferðamanna og
annarra kemur og skoðar svona. Það er ekki nóg bara að ffiðlýsa hlutina. Það verður að
halda þeim við.
Biskup íslands, Karl Sigurbjörnsson
Forseti. Kirkjuþing. Ég þakka þessa fyrirspum. Þetta snertir mál sem við höfum rætt hér
og vissulega er mikilvægt mál. Kirkjumar, kirkjuhúsin gömlu, eru partur af minningu og
sögu þjóðarinnar sem er á ábyrgð kirkjunnar að gæta og varðveita. Staða kirkna og vígðra
guðshúsa, bænhúsa, er í sumum tilvikum nokkuð óljós, sérstaklega þegar um er að ræða
hús eins og Grafarkirkju sem er alfarið reist, upp gerð og á forsjá Þjóðminjasafnsins. I
sumum tilvikum er ekki alveg ljóst hver fer með eignarráð eða ber ábyrgð formlega séð á
guðshúsinu. í vissum tilvikum hefur þjóðminjavarslan á grundvelli þjóðminjalaganna
óskomð ráð að þessu leyti. Svo mun vera varðandi Grafarkirkju. En vitaskuld hlýtur
kirkjan að líta svo á að þar sem um vígt guðshús sé að ræða þá beri viðkomandi
sóknarpresti, prófasti og biskupi að hafa tilsjón með þessum húsum sem guðshúsum.
Kirkjuráði er mjög ljós sá vandi sem fyrirspumin vísar til og til að bregðast við honum
voru settar fram hugmyndir og tillögur að starfsreglum um kirkjur og safnaðarheimili sem
við höfum verið að ræða og þar settar ffam hugmyndir um stjómkerfi sem gerir okkur
kleift að taka á þessum málum. Einnig skal vakin athygli á tillögum á kirkjuþingi að
starfsreglum um bænhús sem snerta þetta vissulega líka.
Það hafa verið óformlegar viðræður milli Þjóðminjasafns og kirkjuráðs um samstarf
þessara aðila um varðveislu og rekstur vígðra guðshúsa sem eru á minjaskrá og það er
alveg rétt að við höfum líka verið í viðræðum við húsaffiðunaryfirvöld. Það eru 200
kirkjur friðaðar samkvæmt húsffiðunarlögum. Húsaffiðunamefnd hefúr gengist fyrir því
að aflétta friðun á nokkrum kirkjum en þrátt fyrir það verður þetta vandi sem mun hvíla á
92