Gerðir kirkjuþings - 2005, Qupperneq 12

Ávarp dóms- og kirkjumálaráðherra Björns Bjarnasonar
Ég vil þakka gott og ánægjulegt samstarf við biskup Islands og vígslubiskupa og aðra
þjóna kirkjunnar á liðnu ári.
Það er ánægjulegt að vera hér enn á ný á kirkjuþingi - mikilvægum vettvangi fýrir
þjóðkirkjuna til að ræða eigin málefiii og nauðsynlegum samráðsvettvangi ríkis og
kirkju.
í öllum löndum, þar sem þjóðkirkjuskipan ríkir eru umræður um hana og menn velta
því fýrir sér, hvort ástæða sé til að skilja á milli ríkis og kirkju.
Nýlega kom til dæmis út gagnrýnin bók um þetta efhi í Danmörku, þar mun til dæmis
fundið að því, að kirkjumálaráðherrann þar sé að skipta sér af efiii í sálmabókinni eða
hveiju prestar trúa. Og fyrir nokkrum árum komst Hæstiréttur Danmerkur að þeirri
niðurstöðu, að kirkjumálaráðherrann væri ekki vanhæfur til þess að veita presti
áminningu fyrir að taka þátt í mótmælum gegn fóstureyðingum í prestshempu sinni,
enda þótt ráðherran hefði áður í dagblaði almennt gagnrýnt, að prestar tækju þátt í
mótmælum í hempu sinni.
Deilur af þessum toga setja ekki svip á almennar umræður hér á landi og rétti
kirkjumálaráðherra til afskipta af innri málefnum kirkjunnar eru mikil takmörk sett og
fýrir mér vakir ekki, að hann skuli aukinn.
Við Bertel Haarder, núverandi kirkjumálaráðherra Danmerkur, ræddum það hins vegar,
þegar við hittumst síðastliðið sumar í Kaupmannahöfn, að kannski væri hver að verða
síðastur að hitta starfsbróður úr hópi kirkjumálaráðherra, því að þeim færi svo ört
fækkandi.
Þetta endurspeglar sívaxandi sjálfstæði kirkjunnar í öllum málum sínum. Hlutverk
kirkjumálaráðherra innan þjóðkirkjunnar hefur jafnt og þétt minnkað, en ég vil þó
fullvissa ykkur um, að dóms- og kirkjumálaráðuneytið lítur af heilum hug á sig sem
kirkjumálaráðuneyti og á vettvangi þess er enginn efi um gildi þess ákvæðis
stjómarskrár lýðveldisins, að hin lútersk evangelíska kirkja skuli vera þjóðkirkja á
íslandi og skuli íslenska ríkið að því leyti styðja hana og styrkja.
Ég leyfi mér að ítreka hér, það sem ég hef áður sagt meðal annars á kirkjuþingi, að það
er fráleit hugmynd, að með þjóðkirkjufyrirkomulagi okkar sé á nokkum hátt brotið á
trúffelsi þeirra íslendinga, sem af einhveijum ástæðum vilja standa utan þjóðkirkjunnar.
Ástæða er til þess að halda vöku sinni um stjómarskrárbundna stöðu þjóðkirkjunnar,
þar sem stjómarskrámefnd er nú enn einu sinni að störfum. Er enginn vafi á því, að
talsmenn aðskilnaðar ríkis og kirkju og afnáms ákvæðisins í 62. gr. stjómarskrárinnar
munu láta að sér kveða gagnvart nefndinni.
10