Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2013, Side 4

3
Ritið 3/2013, bls. 3–5
Segja má að pólitík snúist fyrst og fremst um tvennt: skiptingu gæða og
skiptingu valds. Einhvern veginn þarf að ákveða hve stóra sneið af kök-
unni hver og einn á að fá og ekki síður þarf að finna út hver fær að ráða.
Sérhvert samfélag þarf að hafa einhvers konar fyrirkomulag á valdi: ein-
veldi, lýðveldi, klíkuveldi, herveldi og svo framvegis. Sjálfsagt þykir að
auður og völd séu meðal þess sem eftirsóttast er, að það sé öfundsvert að
hafa vald, ekki aðeins yfir eigin lífi heldur annarra líka, og yfir stóru land-
svæði.
Vera má að auðveldara sé að festa fingur á valdaleysi en valdi. Valdaleysi
höfum við öll upplifað í einhverju samhengi, að minnsta kosti sem börn
undir valdi foreldra okkar og trúlega við ýmis önnur tækifæri. Valdaleysi
snýst ekki um að skorta vald yfir öðrum heldur fyrst og fremst yfir sjálfum
sér; við erum valdalaus þegar við höfum ekki almennilega stjórn á eigin
lífi, lífskjörum eða aðstæðum. Þeir sem eru valdamiklir geta þá með einum
eða öðrum hætti haft áhrif á líf okkar.
Hvað er það sem gerir valdið svo eftirsóknarvert að allt sé sett á annan
endann til að öðlast meira vald? Ef til vill er gott að hafa vald vegna þess
að því fylgir máttur til að ná meiri gæðum; með auknu valdi get ég stækkað
sneiðina mína. Þá fylgja valdinu væntanlega meiri lífsgæði. Á hinn bóginn
má benda á að sumir eru þegar í þeirri stöðu að hafa öll þau gæði sem þeir
gætu mögulega nýtt sér. Hjá þeim sem þegar eru vellauðugir getur til-
gangur þess að öðlast meira vald eða afla meira fjár ekki verið sá að tryggja
sér stærri sneið því sneiðin er löngu orðin allt of stór til að þeir geti torgað
henni. Þar virðist tilgangur auðsöfnunarinnar kannski helst sá að auka vald
sitt, og þá hafa hlutirnir snúist við. Vissulega getur ásókn í vald haft annan
tilgang en að skara eld að eigin köku. Sumir hafa einlægar hugsjónir um
Vald og valdaleysi