Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2013, Side 96

95
ur grein eftir heimspekingana Shaun Gallagher og daniel d. Hutto,
„Understanding others through Primary interaction and Narrative
Practice“.33 Þeir félagar vísa til rannsókna líffræðingsins og barnasálfræð-
ingsins Colwyns Trevarthen og fleiri á hugsamveru (e. intersubjectivity) á
frum- og síðstigi.34 Þær gera ráð fyrir að á frumstigi, þ.e. fram til eins árs
aldurs eða þar um bil, séu börn ósjálfrátt fær um að skilja ætlun og mark-
mið annarra af því að þau nema hreyfingar þeirra, látæði og svipbrigði og
sjá hvert þeir beina sjónum sínum, auk þess sem þau skynja tilfinningar
þeirra (ástúðlegar, fjandsamlegar o.s.frv.).
Gallagher og Hutto mæla fyrir líkamsmótaðri víxlverkun (e. embodied
interaction) í mannlegum samskiptum. Þeir leggja áherslu á að fyrsti skiln-
ingur manna á öðrum sé bundinn líkamsmótaðri iðju (geðshræringum,
skyn-hreyfikerfinu og skynjun) fremur en hugtökum og hann fylgi þeim
löngu eftir að þeir séu búnir að tileinka sér aðferðir sem reyni meira á
hugsun. yfirleitt hafi menn með skynjun sinni skilning á hvað aðrir ætli
sér af því að ætlanir sínar tjái þeir með líkamanum, bæði athöfnum hans
og tjáningarríku hátterni. Slíkur skilningur þurfi ekki á því að halda að
menn dragi ályktanir um hyggju eða óskir sem séu duldar sýn í hugskoti
annarra – en forsendur hans kunni einmitt að vera hin flóknu taugaferli
spegilfrumukerfisins.
Þeir félagar benda á að af atferli hvítvoðunga megi ráða að þeir skynji
aðra, og kornabörn hermi bara eftir fólki, en ekki hlutum og skynji því
vísast mun á þessu tvennu auk þess sem hreyfiskynjun þeirra virðist nema
mun á eigin líkama og annarra. En strax um eins árs aldur (9–14 mánaða)
verði börn hins vegar fær um að tengja athafnir samhengi. Þá eru þau
komin á síðstig hugsamverunnar og þá telja þeir Gallagher og Hutto að
nánd einnar persónu við aðra á frumstiginu víki fyrir sameiginlegri athygli
í tilteknu samhengi og sameiginlegum aðstæðum. Börnin fylgjast þá ekki
bara með öðrum og sjá hvaða hlutverki hlutir gegna og hvernig má nota
þá; þau þróa hæfileika sína í samskiptum við aðra.
Gallagher og Hutto líta svo á að menn skilji gerðir annarra pragmatískt;
túlki markmið þeirra og ætlanir miðað við tiltekið samhengi – þá jafnt með
33 Sjá t.d. greinasafnið Against Theory of Mind, ritstj. ivar Leudall og Alan Costall,
Basingstoke, Hampshire og New york: Palgrave MacMillan, 2009.
34 Shaun Gallagher og daniel d. Hutto, „Understanding others through primary
interaction and narrative practice“, The Shared Mind: Perspectives on Intersubjectivity,
ritstj. Jordan Zlatev, Timothy P. Racine, Chris Sinha og Esa itkonen, Amsterdam:
John Benjamins Publishing Company, 2008, bls. 17−38.
AÐ SEGJA FRÁ [...] ÆVINTÝRUM