Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2013, Page 167

166
spurningum sem koma upp þegar við reynum að skilja tengslin milli hóp-
aðildar og ranglætis.
Stöldrum aðeins við til að velta fyrir okkur hugmyndinni um hóp. Sumir
hópar eru skýrt afmörkuð félagsleg fyrirbæri með meðlimi sem líta á sig
sem hluta af hópnum og telja þá aðild mikilvæga fyrir sjálfsmynd sína.29
Hins vegar fylgir sumum félagslegum hópum engin sérstök hugmynd um
eigin hópaðild og meðlimunum kann að þykja hópurinn eingöngu byggð-
ur á þvingandi stefnu eða aðgerðum. Lítum á tvö tilfelli: Hugsum okkur
að í tilteknu fyrirtæki, köllum það Stórfyrirtækið, sé lausráðnum starfs-
mönnum gert að gangast undir lyfjapróf sem skilyrði þess að fá að halda
þar áfram störfum. Þessi stefna gæti talist ranglát og þetta ranglæti næði
þá til allra lausráðnu starfsmannanna jafnvel þótt sumir þeirra hefðu ekk-
ert á móti því að fara í lyfjaprófið.30 (Ef þið eruð ósátt við þá hugmynd að
skilyrði um lyfjapróf sé ranglátt megið þið skipta henni út fyrir ykkar eigið
dæmi um rangláta kvöð á lausráðna starfsmenn.) Í margvíslegu samhengi
væri greinarmunurinn á lausráðnum og fastráðnum starfsmönnum grein-
armunur sem hefði áhrif á samskipti innan og á milli hópanna tveggja.
Regla sem hvílir á þessum greinarmun getur orðið til að skerpa hann og
haft áhrif á samskipti milli hópanna, en greinarmunurinn var þarna til
staðar á undan reglunni.
Hins vegar geta reglur líka skapað greinarmun þar sem enginn var
fyrir. Hugsum okkur að Stórfyrirtækið skilgreini mismunandi störf með
því að gefa þeim númer frá 1 til 100. Fastlaunuðu stöðurnar eru núm-
eraðar frá 80 til 100 og stöður lausráðinna frá 1 til 79. Ef fyrirtækið gerir
kröfu um lyfjapróf fyrir þá sem eru í stöðum 25–50 þá gæti það skapað
greinarmun meðal lausráðnu starfsmannanna sem ekki var til staðar áður.
Starfsmennirnir í þessum flokkum geta farið að samsama sig hver öðrum,
fylkja liði gegn reglunni og eiga annars konar samskipti við starfsmenn í
öðrum flokkum. Sé reglan ranglát kann þó að vera rangt, hygg ég, að halda
því fram að kúgun eigi sér aðeins stað þegar starfsmennirnir fara að líta á
sig sem hóp og líta á sjálfa sig sem meðlimi hópsins. Að segja að einhver
sé kúgaður sem F felur því ekki í sér að viðkomandi líti á sjálfan sig sem F.
öllu heldur getur málið snúist um að einhver sé kúgaður í krafti þess að
vera meðlimur í F-hópnum, þ.e.a.s. að það að vera F sé ástand sem hafi í
29 Sama heimild, bls. 44–45.
30 Til að fá innsýn í afleiðingar slíkrar stefnu á starfsmenn má sjá Barböru Ehrenreich,
Nickel and Dimed: on (not) getting by in America, New york: Metropolitan Books,
2001.
SALLy HASLANGER