Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2013, Side 179

178
hún hreinlega á vandann. Svo vikið sé aftur að Roberts þá heldur hún
því fram að nýleg stefna í barnaverndarmálum viðhaldi ekki aðeins ras-
isma heldur auki hún á hann, til dæmis með því að valda truflunum fyrir
samfélag Svartra. Málið snýst um afleiðingar stefnunnar, ekki aðeins fyrir
einstaklinga eða tilteknar fjölskyldur heldur á samfélag Svartra í víðara
samhengi. Jafnvel þótt tiltekin stefna feli ekki í sér mismunun milli Svartra
og Hvítra fjölskyldna í sömu aðstæðum má vera að hún hafi mismunandi
áhrif á samfélög Svartra og Hvítra. Ef samfélag Svartra er í slæmri stöðu
fyrir vegna fyrri afleiðinga rasisma og stefnan gerir illt verra þá viðheldur
hún ekki aðeins ranglætinu heldur magnar það. Fátæk Hvít samfélög verða
líka verr sett vegna þess hvernig stefnan eykur á stéttakúgun þeirra, en
kynþáttatengd atriði sem varða þennan aðstöðumun hafa áhrif á Svarta
sem kynþáttahóp: kerfisbundið viðhald rasískra staðalímynda og hindrun
samfélags Svartra í að efla vald sitt með því að fá þörfum sínum mætt gerir
það að verkum að Svartir verða fyrir rasísku ranglæti.
5. Rasísk kúgun
Að gefinni skilgreiningunni á kerfislægri kúgun sem kom fram í síðasta
kafla getum við núna með beinum hætti mátað hana við kynþætti eða
þjóðernishópa. Segjum sem svo að F séu þjóðernis- eða kynþáttahópur.
Fyrri dæmin um kúgun og greiningardæmið frá Roberts hafa vonandi
gefið nægilega góða mynd af því sem I og R gætu staðið fyrir.
ég hef ekki reynt að skýra hvað það merkir að vera einfaldlega kúgaður
(e. oppressed simpliciter). Sumir gætu viljað einskorða þá staðhæfingu að ein-
hver sé kúgaður við þau tilfelli þar sem viðkomandi líður vegna verulegra
og samtengdra kúgandi þátta, þar sem það að tiltekin stefna sé kúgandi
fyrir einhvern dugi ekki til að sýna að viðkomandi sé kúgaður. Ekkert sem
ég segi hér mælir gegn slíkri afstöðu. Vissulega eru ekki öll kúgandi kerfi
jafnskaðleg og ekki skyldi hafa sömu áhyggjur af þeim öllum. Markmið
mitt hefur ekki verið að greina venjulega notkun orðsins ,kúgun‘ eða setja
reglur um það hvernig orðið skuli notað, heldur að varpa ljósi á það hvern-
ig við getum betur skilið kerfislæga hópkúgun.
Að þessu sögðu er vert að skoða hvort tillaga mín um hvernig megi
skilja kerfislæga kúgun gagnist líka þegar við lítum á gerandakúgun. Við
höfum þegar séð hvernig gerandi getur kúgað annan án þess að ætla sér
það. Ómeðvitaður rasismi og kynjafordómar eru algengir. Rétt eins og
SALLy HASLANGER