Peningamál - 01.03.2004, Síða 7

innan þess tímabils. Verðbólguálag hækkaði nokkuð
frá haustmánuðum til ársbyrjunar 2004, þegar þriggja
ára verðbólguálag fór í 3%, lækkaði því næst talsvert
og varð allt að 1 prósentu lægra þegar það var lægst
fyrri hluta febrúarmánaðar.
Verðbólguvæntingar almennings hafa einnig lítið
breyst. Samkvæmt könnun sem gerð var í febrúar
gerðu svarendur að meðaltali ráð fyrir 3,3% verð-
bólgu, sem er ómarktækt meiri verðbólga en í könnun
sem gerð var í október. Almenningur gerir að jafnaði
ráð fyrir nokkru meiri verðbólgu en spáð er eða
markaðsaðilar vænta. Einnig gætir tilhneigingar hjá
almenningi til að meta liðna verðbólgu nokkru meiri
en sem nemur hækkun vísitölu neysluverðs og töldu
svarendur verðbólguna hafa verið 3% undanfarna tólf
mánuði.
Framleiðsla og eftirspurn
Hagvöxtur á sl. ári var ekki borinn uppi af hagstæð-
um ytri skilyrðum eða útflutningsvexti. Þvert á móti
ríkti stöðnun í útflutningi og vöruútflutningur dróst
saman um 1%. Sjávarafli dróst saman, einkum upp-
sjávarafli, og útflutningsverðlag sjávarafurða lækk-
aði um 5½% að meðaltali. Álframleiðsla var í stórum
dráttum óbreytt á milli ára, en álverð hækkaði
nokkuð á árinu, eftir nokkurra ára lægð. Útflutningur
annarrar iðnaðarvöru en áls og kísiljárns dróst veru-
lega saman, eða um tæplega 8%, en verulegur vöxtur
hefur verið á því sviði undanfarin ár. Sjávarafli
glæddist heldur undir lok sl. árs og kom það fram í
heldur meiri útflutningi síðustu mánuði ársins en á
sama tíma árið áður, en í byrjun þessa árs hefur upp-
sjávarafli verið slakur.
Hagvöxtur á sl. ári skýrist fyrst og fremst af veru-
legum vexti þjóðarútgjalda. Þjóðhagsreikningar fyrir
árið allt liggja ekki fyrir, en fyrstu þrjá fjórðungana
nam vöxtur landsframleiðslu rúmlega 3%. Vöxtur
fjármunamyndunar jókst verulega á þriðja fjórðungi
ársins. Framlag utanríkisviðskipta til hagvaxtar var
verulega neikvætt á öðrum og þriðja ársfjórðungi,
viðskiptahallinn jókst verulega og innflutningur
hraðar en hann hefur gert frá árinu 1998.
Einkaneysla á þriðja ársfjórðungi jókst um 6½%
frá fyrra ári samkvæmt þjóðhagsreikningum. Þótt
vöxturinn væri aðeins minni en ársfjórðunginn á und-
an var hann þó öllu meiri en Seðlabankinn hafði
reiknað með síðari hluta ársins. Til þess að nóv-
emberspáin gengi eftir þyrfti vöxtur einkaneyslu á
síðasta fjórðungi ársins að fara niður í 3½%, en það
virðist ósennilegt í ljósi mikillar veltu og innflutnings
sem þá var.
Fjármunamyndun á þriðja ársfjórðungi var áætluð
27% meiri en á sama tíma árið 2002. Endurspeglar
það mikinn innflutning fjárfestingarvöru í ársfjórð-
ungnum, en einnig litla fjármunamyndun á sama tíma
í fyrra, þegar hún náði lágmarki, eins og sést á með-
fylgjandi mynd. Greinilegt er að fjárfesting var van-
metin í spá Seðlabankans í nóvember. Á það að öllum
líkindum við um fjárfestingu atvinnuvega, hins opin-
bera og í íbúðarhúsnæði, en ársfjórðungslegir þjóð-
hagsreikningar sem fyrir liggja greina ekki þar á
milli.
6 PENINGAMÁL 2004/1
Tafla 1 Þjóðhagsstærðir á fyrsta,
öðrum og þriðja ársfjórðungi 2003
Spá
Seðlabanka
Magnbreyting frá 1. - 3. fyrir
fyrra ári (%) 1. ársfj. 2. ársfj. 3. ársfj. ársfj. 20031
Verg landsframleiðsla ... 3,0 2,9 3,2 3,1 2
Þjóðarútgjöld ................ 1,5 9,3 9,3 6,8 5¼
Einkaneysla ................... 5,2 7,2 6,5 6,3 5½
Samneysla ..................... 4,0 4,7 3,8 4,2 3½
Fjármunamyndun .........-10,0 17,2 26,9 10,4 6¾
Útflutningur................... 4,8 -5,2 1,0 0,1 0
Innflutningur ................ 0,7 10,5 15,8 9,3 8½
Hlutfall af landsframleiðslu
Viðskipta-
jöfnuður (%).................. -1,3 -8,6 -6,2 -5,4 -3½
1. Spá í nóvember 2003. Heimild: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd 4
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
0
5
10
15
20
-5
-10
-15
-20
%
Vöxtur einkaneyslu og innfluttrar
neysluvöru 1996-20031
1. Vöxtur einkaneyslu 2003 skv. spá Seðlabankans í mars 2004. Heimild: Hagstofa Íslands.
Innflutningur
neysluvöru
Einkaneysla
Magnbreyting frá fyrra ári