Peningamál - 01.03.2004, Síða 22

PENINGAMÁL 2004/1 21
Verðbólguspá bendir áfram til að vaxtahækkun sé
framundan
Uppfærð þjóðhags- og verðbólguspá sem birt var hér
að framan felur ekki í sér grundvallarbreytingu á
þeim horfum sem lýst var í nóvember. Hagvöxtur
varð að vísu meiri á síðasta ári en þá var gert ráð fyr-
ir, einkum vegna kröftugri vaxtar þjóðarútgjalda.
Vöxturinn fann sér aðallega farveg í stórauknum inn-
flutningi og viðskiptahalla sem varð mun meiri en
áður var reiknað með, eða 5½% af landsframleiðslu.
Þrýstingur á innlenda framleiðsluþætti og verðlag var
því að sama skapi minni en ella og á sömu sveif
lagðist mikil framleiðniaukning og áframhaldandi há
hlutdeild erlends vinnuafls við stóriðjuframkvæmdir.
Þessi upphafsstaða ásamt sterkara gengi veldur því að
verðbólguspáin er heldur lægri en síðast mestallt spá-
tímabilið, þrátt fyrir meiri hagvöxt öll árin. Á fyrsta
ársfjórðungi 2006 er spáð að verðbólga verði þó
komin ½ prósentu upp fyrir verðbólgumarkmiðið
miðað við óbreytta vexti og gengi. Það gefur að
óbreyttu tilefni til að hækka vexti einhvern tíma á
næstu mánuðum. Tímasetningar og umfang vaxta-
hækkana ráðast hins vegar eins og alltaf af framvind-
unni og ákvörðunum stjórnvalda sem áhrif hafa á
hana.
Gengi krónunnar er sérstakur áhættuþáttur í mati á
stöðunni nú
Hærra gengi krónunnar á mikinn þátt í að halda
verðbólguspá næstu missera niðri. Ef gengið væri
svipað nú og það var í spánni sem birtist í nóvember
sl. myndi verðbólga fara upp fyrir verðbólgumark-
miðið þegar á seinni hluta þessa árs og vera vel yfir
3% í kringum næstu áramót að öðru óbreyttu. Hækk-
un gengisins frá því í lok október virðist lítið sem
ekkert hafa verið tengd raunverulegum og væntum
stóriðjuframkvæmdum, enda engin ný tíðindi af þeim
vettvangi á tímabilinu, nema þá helst að þær hafi
hingað til valdið einhverju minni undirliggjandi
verðbólguþrýstingi en áður var talið. Nærtækara virð-
ist vera að leita skýringa í innstreymi erlends lánsfjár
vegna eignabreytinga og aukinnar skuldsetningar
innlendra fyrirtækja. Þessi gengishækkun gæti því
hugsanlega að öðru óbreyttu gengið til baka á næstu
mánuðum. Gerist það verður verðbólga meiri en hér
er spáð.
Raungengi krónunnar verður í ár miðað við það
gengi sem miðað er við í spánni 3,6% og 6,3% hærra
en 20 ára sögulegt meðaltal, eftir því hvort miðað er
við hlutfallslegt verðlag eða launakostnað á fram-
leidda einingu. Það er væntanlega hærra en langtíma
jafnvægisgengi, enda búist við því að gengið verði
fyrir ofan það í aðdraganda og uns stóriðjufram-
Tafla 5 Vextir seðlabanka og verðbólga í nokkrum löndum með formlegt verðbólgumarkmið1
Síðasta
Verð- Verðbólgu- Stýrivextir breyting Dagsetning Raunstýrivextir (%) m.v.
bólga markmið seðlabanka stýrivaxta síðustu liðna verð- verðbólgu-
Lönd (%)2 Tímabil (%)3 (%) (%) breytingar bólgu markmið
Ástralía ............... 2,4 4. ársfj. 2003 2-3 5,25 0,25 3. des. 2003 2,8 2,7
Bretland .............. 1,4 jan. 2004 2,0 4,00 0,25 5. febr. 2004 2,6 2,0
Ísland .................. 1,8 mars. 2004 2½ (±1½%) 5,30 -0,50 18. febr. 2003 3,4 2,7
Kanada................ 1,2 jan. 2004 2 (±1%) 2,25 -0,25 2. mars 2004 1,0 0,2
Noregur4 ............. -1,8 jan. 2004 2½ (±1) 2,00 -0,25 29. jan. 2004 3,9 -0,5
Nýja-Sjáland....... 1,6 4. ársfj. 2003 1-3 5,25 0,25 29. jan. 2004 3,6 3,7
Pólland................ 1,7 jan. 2004 2½ (±1) 5,25 -0,25 25. júní 2003 3,5 2,7
Suður-Afríka....... 4,2 jan. 2004 3-6 8,00 -0,50 12. des. 2003 3,6 3,3
Svíþjóð ............... 0,8 jan. 2004 2 (±1) 2,50 -0,25 6. febr. 2004 1,7 0,5
1. Taflan sýnir verðbólgumarkmið fyrir árið 2004 eða langtímamarkmiðið þar sem það hefur þegar tekið gildi. 2. Verðbólga er reiknuð út frá 12 mánaða
breytingu þeirrar verðvísitölu sem peningastefna viðkomandi lands er miðuð við eða vísitölu neysluverðs, eftir því sem við á og notast við síðustu mæl-
ingu. 3. Ástralía og Nýja-Sjáland miða við að ársverðbólga sé 2-3% og 1-3% að meðaltali yfir hagsveifluna. 4. Mikil verðhjöðnun mældist í Noregi í
janúar, að hluta vegna árstíðabundinna þátta, en mikil sveifla niður á við kom í 12 mánaða breytingu í janúar vegna þess að áhrif tolla sem lagðir voru
á rafmagn fyrir rúmu ári detta út. Í janúar var verðbólga án skatta og orkuverðs 0,1% í Noregi. Heimildir: EcoWin, heimasíður seðlabankanna.