Peningamál - 01.03.2006, Síða 18

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
18
Ma.kr.
Mynd III-10
Gengisbundin lán fyrirtækja og hlutfall
þeirra af heildarútlánum 2002 - 20051
1. Hlutfall gengisbundinna lána fyrirtækja af útlánum innlánsstofnana,
annarra lánastofnana og bein erlend útlán í lok hvers mánaðar.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
0
100
200
300
400
500
600
700
800
40
45
50
55
60
Hlutfall gengisbundinna lána fyrirtækja (h.ás)
Gengisbundin lán til fyrirtækja, samtals (v.ás)
2005200420032002
%
%
Mynd III-11
Hlutfall gengisbundinna lána af útlánum
fyrirtækja og meðalgengi 2002 - 20051
1. Hlutfall gengisbundinna lána fyrirtækja af útlánum innlánsstofnana,
annarra lánastofnana og bein erlend útlán í lok hvers mánaðar.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
31. desember 1991 = 100
40
42
44
46
48
50
52
54
56
58
60
100
105
110
115
120
125
130
135
140
145
150
Meðalgengi (h. ás)
Hlutfall gengisbundinna lána fyrirtækja (v. ás)
2005200420032002
greiðslubyrði á erlendum lánum, en þau vega ekki þungt í greiðslubyrði
einstaklinga. Hlutfall gengisbundinna útlána lánakerfisins til heimila er
talið vera milli 3 og 4%. Undir lok síðasta árs hægði á útlána aukningu
lánakerfisins til heimila. Frá því í ágúst 2005 hefur einnig hægt á
útlánaaukningu innlánsstofnana en þá var ársvöxtur hvað mestur, um
131% samanborið við 68% í febrúar. Vöxturinn er enn talsvert meiri
en hann var áður en bankarnir komu af fullum krafti inn á fasteignaveð-
lánamarkaðinn í ágúst 2004.
Verðbólguvæntingar forráðamanna fyrirtækja hafa hækkað veru-
lega frá síðustu könnun. Væntir skammtímaraunvextir hafa því e.t.v.
lækkað og minnkað aðhald fjármálalegra skilyrða þeirra. Verðtryggt
lánsfé hefur hins vegar orðið heldur dýrara. Vöxtur útlána til fyrirtækja
jókst um rúm 30% á síðasta fjórðungi ársins 2005 frá sama fjórðungi
árið á undan. Útlán innlánsstofnana til fyrirtækja eru enn mjög mikil
og hafa vaxið hratt á síðust mánuðum, en að teknu tilliti til áætlaðrar
gengis- og verðuppfærslu hefur vöxturinn verið fremur stöðugur.
Áhrif lægra gengis koma mismunandi mikið við hina ýmsu geira
atvinnulífsins. Gengislækkun stuðlar að meiri hagnaði í samkeppn-
isgreinum, eykur hins vegar greiðslubyrði fyrirtækja sem skuldsett eru í
erlendum gjaldmiðlum, en gerir jafnframt erlenda lántöku hagkvæmari,
að því gefnu að vænst sé minni lækkunar gengis eftir að gengisaðlögun
er komin fram að hluta. Sterk króna á síðastliðnu ári virðist ekki hafa
dregið úr erlendri lántöku fyrirtækja, þrátt fyrir að líkur á að gengið
leiti jafnvægis hafi aukist eftir því sem raungengið fjarlægðist langtíma-
jafnvægi sitt. Hlutfall gengisbundinna lána hefur þó lækkað þar sem
útistandandi lán hafa lækkað í krónum talið sökum sterkara gengis.
Lægra gengi mun hækka þetta hlutfall á ný og auka greiðslubyrði
fyrirtækja. Hún eykur aðhald þeirra fyrirtækja sem ekki eru varin fyrir
gengisbreytingum. Hins vegar hefur færst í vöxt að fyrirtæki verji sig
fyrir gengisáhættu með skiptasamningum. Kostnaður við gengisvarnir
hefur verið lægri upp á síðkastið en oft áður, að hluta til vegna erlendu
útgáfunnar á skuldabréfum í íslenskum krónum. Upplýsingar um
umfang og kjör skiptasamninga eru hins vegar af skornum skammti.
Lækkun kostnaðar við gengisvarnir gæti hugsanlega skýrt aukningu
erlendrar lántöku þrátt fyrir styrkingu krónunnar ef kostnaður við varnir
hefur verið minni en ábatinn af vaxtamuninum. Því er erfitt að ráða í
heildaráhrif nýlegra hræringa á fjármálamörkuðum á fjármálaleg skil-
yrði fyrirtækja, en sennilega eru þau minni en virðist við fyrstu sýn.