Peningamál - 01.03.2006, Síða 33

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
1
33
asta ári, eða um 6 ma.kr. Hallinn gæti minnkað ef fasteignagjöld skila
meiru en hér er reiknað með, en mörg sveitarfélög lækkuðu álagn-
ingarhlutföll vegna mikillar hækkunar íbúðaverðs og fasteignamats á
árinu 2005. Fæst lækkuðu þó skatta á atvinnuhúsnæði sem vegur mun
þyngra í fasteignagjöldum.
Afkoma versnar mjög árið 2007
Á næsta ári er viðbúið að ríkisfjármálin einkennist af síðasta áfanga
skattalækkana, sem ætla má að kosti ríkissjóð um 13 ma.kr., og af nær
10 ma.kr. aukningu framkvæmda. Gert er ráð fyrir að tekjuskattur fyrir-
tækja skili ámóta miklu miðað við landsframleiðslu og árin 2002-2004
og að hlutfall eyðsluskatta af landsframleiðslu lækki áfram og verði
um 15½%, samanborið við tæplega 18% á síðasta ári. Í þessum áætl-
unum er þó ekki gert ráð fyrir jafnhraðri lækkun og eftir síðustu upp-
sveiflu. Rauntekjur ríkissjóðs miðað við neysluverð lækka samkvæmt
þessu um 9½%, úr um 35½% af landsframleiðslu í 31½%. Miðað við
langtímaáætlanir má ætla að útgjöld vaxi um 5½% umfram verðlag
vegna vaxtar í tilfærslum og framkvæmdum. Tilfærsluaukningin er
dreifð, en auknar framkvæmdir má rekja til þess að framkvæmdum
var frestað meðan virkjanaframkvæmdir stæðu sem hæst, til sérstakra
fjárveitinga af söluandvirði Símans og til áforma sem sem kynnt voru
árið 2003, um að bregðast við samdrætti í atvinnulífinu að afstöðnum
stórframkvæmdum. Að auki er reiknað með að útgjöld ríkissjóðs auk-
ist um 4 ma.kr. á árinu 2007 sökum brottfarar varnarliðs ins, einkum
rekstrargjöld.
Miðað við þessar forsendur versnar afkoma ríkissjóðs mikið á
næsta ári, úr 43 ma.kr. afgangi í 12 ma.kr. halla, sem nemur u.þ.b.
1% af landsframleiðslu. Breytingin nemur fimm prósentum af lands-
framleiðslu til hins verra.
Miklu minni breyting verður hjá sveitarfélögunum. Langstærsti
tekjustofn þeirra er útsvar, sem er ekki eins viðkvæmt fyrir hagsveifl-
unni og tekju- og eyðsluskattar ríkisins. Því má búast við að tekjur
sveitarfélaga hækki lítillega umfram neysluverðlag. Reiknað er með að
raunútgjöld lækki um 2½% vegna samdráttar í fjárfestingu, eins og
oft verður að afstöðnum kosningum. Fyrir vikið ætti halli sveitarfélag-
anna að minnka um 4 ma.kr., úr 0,6% í 0,2% af landsframleiðslu.
Skuldir hins opinbera
Ef þróunin verður eins og hér hefur verið lýst ættu hreinar skuldir ríkis-
sjóðs að meðtöldum bankainnstæðum að vera því sem næst horfnar í
árslok 2006, en hreinar skuldir sveitarfélaga verða áfram milli 4% og
5% af landsframleiðslu. Peningakröfur ríkissjóðs, aðrar en bankainn-
stæður, ættu einnig að lækka heldur á árinu. Þær hafa lækkað úr 17%
af landsframleiðslu árið 1999 niður í um 9% í lok árs 2005, einkum
vegna þess að fyrirtæki í eigu ríkisins taka í auknum mæli lán í eigin
nafni fremur en með fulltingi ríkissjóðs. Fyrir vikið hafa heildarskuldir
ríkisins lækkað meira en hreinar skuldir undanfarin ár auk þess sem
ríkið hefur safnað bankainnstæðum.
Í þessum tölum eru bankainnstæður ríkisins taldar til eigna í
hreinum skuldum, en ekki er reiknað með lífeyrisskuldbindingum ríkis
eða sveitarfélaga. Þær námu 190 og 24 ma.kr. í árslok 2004.
Bankainnstæður lækka hreinar skuldir.
Heimildir: Ríkisreikningur, áætlanir Seðlabankans.
Mynd V-5
Skuldir hins opinbera og ríkissjóðs
1998 - 2007
0
10
20
30
40
50
60
‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98
Vergar skuldir ríkissjóðs
Hreinar skuldir ríkissjóðs
Vergar skuldir hins opinbera
Hreinar skuldir hins opinbera
% af VLF
Heimildir: Ríkisreikningur, áætlanir Seðlabankans.
Mynd V-4
Tekjur ríkissjóðs af óbeinum sköttum
1998 - 2007
Hlutfall af einkaneyslu
Hlutfall af landsframleiðslu
10
15
20
25
30
35
40
‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98
%