Peningamál - 01.05.2010, Page 12

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
12
fordæmi. Efnahagshorfur, hvort sem er innanlands eða alþjóðlegar,
gætu því hæglega breyst frá því sem gert er ráð fyrir í grunnspánni.
Hér á eftir eru taldir upp fimm mikilvægir óvissuþættir í grunns pánni
en þeir eru vitaskuld fleiri en hér eru raktir. Í næsta undirkafla er
tveimur mikilvægum óvissuþáttum til viðbótar lýst nánar með fráviks-
dæmum.
Grunnspáin gerir ráð fyrir nokkuð traustum bata í alþjóðlegum
efnahagsmálum, í takt við alþjóðlegar efnahagsspár. Efnahagsbatinn
gæti hins vegar orðið hægari og jafnvel orðið bakslag. Batinn fram til
þessa hefur að stórum hluta verið drifinn áfram af viðamiklum stuðn-
ingsaðgerðum stjórnvalda á sviði peninga- og ríkisfjármála. Líklegt
er að þessar aðgerðir líði undir lok á næstunni, sérstaklega þar sem
áframhald þeirra getur skapað hættu á eignabólum, verðbólgu og
ósjálfbærri skuldsetningu hins opinbera til lengri tíma litið. Mikið
skuldsett heimili og fyrirtæki í mörgum helstu iðnríkjum gætu því kippt
að sér höndum sem teflt gæti endurbatanum í tvísýnu. Gerist þetta
gæti þróun viðskiptakjara og útflutnings Íslands orðið lakari og gengi
krónunnar lægra en í grunnspánni, vegna óhagstæðari utanríkisvið-
skipta, minni vilja til áhættutöku og takmarkaðri aðgangs að alþjóð-
legu fjármagni sem líklega fylgdi slíkri framvindu. Efnahagsbatinn hér
á landi yrði því hægari en felst í grunnspánni.
Grunnspáin gerir ráð fyrir nokkurri seinkun á framkvæmdum
við álver í Helguvík og tengdum orkuframkvæmdum vegna erf-
iðleika við fjármögnun í samræmi við fyrirliggjandi upplýsingar frá
fram kvæmdar aðilum. Þar sem önnur endurskoðun efnahagsáætlunar
stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins hefur farið fram er hins vegar
reiknað með að aðgengi að alþjóðlegu fjármagni fáist fljótlega á ný
og að ekki verði frekari seinkun á þessum framkvæmdum. Ekki er hins
vegar víst að svo verði. T.d. gæti aftur komið bakslag í efnahagsáætl-
unina gangi þriðja endurskoðun hennar í sumar ekki eftir. Einnig gætu
aðstæður á alþjóðlegum fjármálamörkuðum versnað á ný. Því gæti
viðsnúningur og bati fjárfestingar tafist frá því sem grunnspáin gerir
ráð fyrir og efnahagsbatanum seinkað.
Grunnspáin gerir ráð fyrir áframhaldandi vexti útflutnings á
þessu ári, þótt ársvöxturinn verði lítill vegna samdráttar í útflutningi
sjávarafurða á þessu ári og óhagstæðra grunnáhrifa sem rekja má til
mikils tímabundins útflutnings á flugvélum, skipum og bílum í fyrra.
Ferðamannaiðnaðurinn og útflutningur annarrar vöru en iðnaðarvöru
og sjávarafurða braggast hins vegar ágætlega, enda samkeppnisskil-
yrði óvenju hagstæð í ljósi lágs raungengis. Gosið í Fimmvörðuhálsi
virtist líklegt til að auka ferðamannastrauminn en gosið í Eyjafjallajökli
gæti snúið dæminu við og valdið mikilli fækkun ferðmanna meðan á
því stendur. Þegar er tekið að bera á afpöntunum á ferðum til lands-
ins og almennar flugsamgöngur hafa raskast verulega um nær alla
Evrópu, sem getur gert flutning útflutningsafurða á erlenda markaði
erfiðari en ella. Verði þessi áhrif langvinn gæti verulegur samdráttur í
tekjum ferðaþjónustunnar dregið kraft úr efnahagsbatanum og veikt
gengi krónunnar miðað við það sem grunnspáin gerir ráð fyrir.
Grunnspáin gerir ráð fyrir að launaþróun verði í megindráttum í
samræmi við núgildandi kjarasamninga, þótt nú sé talið að launaskrið
verði heldur meira. Spáin gerir því ráð fyrir að launahækkanir á næstu