Peningamál - 01.05.2010, Qupperneq 63

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
0
•
2
63
tæp 15% síðan það náði hámarki í mars 2008, samkvæmt vísitölu
markaðsverðs sem Hagstofa Íslands birtir.1 Eins og fjallað er um í
rammagrein III-1 getur verið að lítil velta á húsnæðismarkaði og hátt
hlutfall makaskiptasamninga leiði til vanmats á lækkun íbúðaverðs í
vísitölunni.
Húsnæðisliðurinn vegur þungt í útreikningi vísitölu neysluverðs
og á lækkun húsnæðisverðs því stóran þátt í hjöðnun verðbólgu
undanfarið ár en tólf mánaða verðbólga án húsnæðis nam 11,3% í
apríl og 11,6% í mars samkvæmt samræmdu neysluverðsvísitölunni,
sem einnig undanskilur húsnæðisverð.
Áhrif gengislækkunar krónunnar fjara út
Gengi krónunnar hefur styrkst um 3½% miðað við viðskiptavegið
meðaltal frá útgáfu síðustu Peningamála í janúar. Verð innfluttrar
vöru hækkaði hröðum skrefum á árunum 2008 og 2009 þegar gengi
krónunnar lækkaði mikið. Dregið hefur hins vegar úr áhrifum gengis-
lækkunar krónunnar á verðlag undanfarna mánuði. Tólf mánaða
verðhækkun innfluttrar vöru án áfengis og tóbaks nam 14,3% í apríl
en fór hæst í um 30% í janúar 2009. Hins vegar verður að taka tillit
til þess að bensínverð hefur hækkað töluvert frá byrjun ársins 2010
vegna hækkunar alþjóðlegs olíuverðs og hefur innlent bensínverð ekki
áður mælst svo hátt. Verð innfluttrar vöru án áfengis, tóbaks og bens-
íns hefur hækkað um 11,7% sl. tólf mánuði. Alþjóðlegt hrávöruverð
hefur einnig hækkað og verðbólga í helstu viðskiptalöndum Íslands því
aukist á undanförnum mánuðum (sjá nánar í kafla II).
Líklegt er að áhrif gengislækkunar krónunnar séu að mestu
komin fram, en aukin alþjóðleg verðbólga gæti leitt til nokkurrar
verðhækkunar innfluttrar vöru. Einnig er hugsanlegt að einhver tafin
áhrif gengislækkunar komi fram þegar eldri birgðir ganga til þurrðar
og nýjar vörur eru fluttar inn í þeirra stað. Við útsölulok í febrúar og
mars hækkaði verð t.d. nokkru meira en nam hreinum útsöluáhrifum
sem gæti bent til einhvers síðbúins gengisleka.
Verðbólguvæntingar hafa hjaðnað
Dregið hefur úr verðbólguvæntingum til eins árs á alla mælikvarða frá
síðustu útgáfu Peningamála eftir að þær jukust mánuðina á undan.
Í könnun Capacent Gallup meðal 400 stærstu fyrirtækja landsins,
sem framkvæmd var í febrúar og mars sl., væntu stjórnendur þeirra
að verðbólga yrði um 4% að ári liðnu, miðað við miðgildi svara.
Í sambærilegri könnun í desember árið 2009 námu tólf mánaða
verðbólguvæntingar 6%. Þegar spurt er nánar um verðákvarðanir
fyrirtækja töldu stjórnendur tæplega 30% þeirra að verð á vöru og
þjónustu fyrirtækisins á innlendum markaði myndi hækka á næstu sex
mánuðum, samanborið við 38% í síðustu könnun í september 2009.2
Tæp 60% stjórnenda fyrirtækja bjuggust við því að verð myndi standa
í stað. Væntingar um ársverðbólgu eftir tvö ár voru óbreyttar frá síð-
1. Sjá umfjöllun um ólíka mælikvarða á þróun íbúðaverðs í rammagrein IV-1 í Peningamálum
2009/4, bls. 33-34.
2. Capacent Gallup framkvæmir könnun á stöðu og framtíðarhorfum 400 stærstu fyrirtækja
landsins fjórum sinnum á ári. Tvær kannanir eru nokkuð viðamiklar og framkvæmdar í
mars/apríl og september á hverju ári á meðan hinar tvær eru minni í sniðum og fram-
kvæmdar í maí/júní og desember.
12 mánaða breyting (%)
Mynd VIII-4
Verðlagsþróun
Húsnæði og þjónusta
Heimild: Hagstofa Íslands.
Vísitala neysluverðs
Húsnæði
Almenn þjónusta
Opinber þjónusta
-10
-5
0
5
10
15
20
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99
Mynd VIII-5
Verðbólga á Íslandi og í Evrópu
Samræmd vísitala neysluverðs1
12 mánaða breyting (%)
Ísland
EES
Evrusvæðið
1. Um neysluverðsvísitölu er að ræða fyrir Sviss.
Heimild: Hagstofa Íslands.
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99
Mynd VIII-6
Innflutningsgengi og verðlag innfluttrar
vöru mars 1997 - apríl 2010
80
100
120
140
160
180
200
220
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97
Vísitala, mars 1997=100
Heimild: Hagstofa Íslands.
Gengisvísitala fyrir vöruinnflutning
Nýir bílar og varahlutir
Vísitala neysluverðs
Innfluttar mat- og drykkjarvörur